fifacılar
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.


fifaoyuncuları'nın buluşma noktası
 
AnasayfaKapıAramaLatest imagesKayıt OlGiriş yapreklam

 

 Linux Geniş İçerik.!

Aşağa gitmek 
YazarMesaj
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:06 am

1. Linux Nedir ?

Linux, serbestçe dağıtılabilen, çokgörevli, çok kullanıcılı UNIX
işletim sistemi türevidir. Linux, İnternet üzerinde ilgili ve meraklı
birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve başta
IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda
çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim sistemidir.

UNIX 70li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar üzerinde çok
kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir. Zaman
içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi UNIX
Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan dolayı
birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için değişik
isimler kullanagelmişlerdir. Örnek olarak

Hewlett-Packard HP-UX
IBM AIX
Sun Microsystems SunOS
kullanmaktadırlar. Bugün kişisel bilgisayarlardan süper bilgisayarlara
kadar biçok bilgisayar için yazılmış bulunan UNIX türevleri mevcuttur.
Ne var ki bu türevlerin çoğu gelişimi belirli bir noktada durmuş ve
yüksek fiyatla satılan ticari yazılımlardır.

Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesinde öğrenci olan Linus
Torvaldsın ve İnternet üzerinde meraklı bir çok yazılımcının katkıları
ile geliştirilmiştir. Linux gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır.
Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet
üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar
tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tesbit edilerek
düzeltilmekte ve geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları
belirli bir noktada durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi
sunulup, geliştirme için ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer
alan bu açıklık Linuxun en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi
evrimseldir, hatalar anında kullanıcılar tarafından tesbit edilip rapor
edilmekte ve birçok kişinin katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim
sistemi sürümleri saatler içerisinde güncellenebilmektedir.

Linux, Andy Tannenbaum tarafından geliştirilmiş olan Minix işletim
sistemine dayanmaktadır. Linus Torvalds boş zamanlarında Minixten daha
iyi bir Minix işletim sistemi yaratmak düşüncesiyle 1991 Ağustos
sonlarında ilk çalışan Linux çekirdeğini oluşturdu. 5 Ekim 1991
tarihinde 0.02 sürümü Linux ilk defa tanıtıldı. Linus, comp.os.minix
haber grubuna gönderdiği yazıda yeni bir işletim sistemi geliştirmekte
olduğunu ve ilgilenen herkesin yardımını beklediğini yazmıştı. İşletim
sisteminin çekirdeği için verilen numaralar kısa sürede bir standart
kazandı. a.x.y seklinde belirtilen çekirdek türevlerinde y bulunulan
seviyeyi, x gelişim aşamasını göstermektedir. Tek sayılı xler
geliştirme aşamalarını çift sayılı x ler ise güvenilir Linux
çekirdeklerini göstermektedirler. a ise değişik Linux sürümlerini
belirtir. Bu yazının hazırlandığı Ağustos 1997 içerisinde en son
güvenilir (kararlı) Linux çekirdeği 2.0.30, en son gelişim aşamasındaki
çekirdek ise 2.1.47dir.

Linux gerçekten son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiş, çesitli
ülkelerden birçok kullanıcıya erişmiş ve yazılım desteği günden güne
artmıştır. Değişik kuruluşlar Linux sistemi ve uygulama yazılımlarını
biraraya getirerek dağıtımlar oluşturmuşlar ve kullanımını
yaygınlaştırmışlardır.

1.1 Linuxun Desteklediği Donanımlar
· · · Linux şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak
üzere Apple, Atari ve Amiga gibi 68000 tabanlı bilgisayarlar üzerinde,
Sun Sparc işlemcili iş istasyonları, Alpha işlemcili kişisel
bilgisayarlar, MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde
çalışmaktadır.

· · · IBM uyumlu kişisel bilgisayarlar üzerinde 80386 ve üzeri (80486
80586 Pentium PentiumPro ve türevleri) değişik üreticilerin işlemcileri
ile sorunsuz olarak çalışmaktadır. 80286 ve 8086 işlemcili
bilgisayarlar için sınırlı kabiliyette Linux uygulamaları mevcuttur.

· · · PCI, VESA, ISA ve MCA mimarilerinde her türlü anakartı desteklemektedir.

· · · Teorik olarak 4 Gbytea kadar RAM desteklenmektedir.

· · · AT uyumlu diskler (IDE, EIDE ve 16 bitlik MFM,RLL veya ESDI)
desteklenmektedir. Kontrol kartına uyumlu destek bulunduğu sürece SCSI
diskler ve diğer cihazlar desteklenmektedir.

· · · IDE-ATAPI CD-ROM sürücüleri, ve bazı özel CD-ROM kontrol kartları desteklenmektedir.

· · · Metin ekranlarda CGA, EGA, VGA, Hercules veya uyumlu kartlar
desteklenmektedir. X Window ortamında genel VGA ve SVGA uyumlu kartlar
ve S3, ET4000, 8514/A, ATI MACH8, ATI MACH32 gibi birçok görüntü kartı
desteklenmektedir.

· · · Birçok 10 ve 100 Mbit ethernet kartı, ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP desteği verilmektedir.

· · · Başta SoundBlaster,Gravis Ultrasound olmak üzere birçok ses kartı desteklenmektedir.

Linux altında hangi donanımların desteklendiği ile ilgili ayrıntılı
bilgiyi Hardware-HOWTOdan alabilirsiniz. HOWTO dökümanları hakkında
daha geniş bilgi ve nereden temin edeceğiniz kitabın sonunda detaylıca
anlatılmıştır.

Makinanızda Linux çalıştırmak için kullanacağınız uygulamalara bağlı
olarak en az bir 386SX işlemci ve 4 Mbyte RAMa ihtiyaç duyacaksınız.
Sabit disk üzerinde ise en az 40 Mbytelik bir alan ayırmanız
gerekecektir. Rahat bir kullanım için en az 8 Mbyte RAM ve 200 Mbyte
sabit disk ve bir 486 işlemci önerilmektedir.

1.2 Linuxun Kullanım Amaçları
Ücretsiz olarak dağıtılıyor ve gelişiminin hala devam ediyor olması
biçcok kişinin Linuxun profesyonel alanlarda kullanılamayacağının
düşünmesine yol açmaktadır. Oysa Linux işletim sistemini kullanan
bilgisayarlar özel kullanım başta olmak üzere birçok alanda yaygın
olarak kullanılmaktadırlar.

Kişisel Kullanım
Linux evinde veya işinde UNIX işletim sistemi altında çalışmak
isteyenler için ideal bir platformdur. Özellikle işi veya eğitimi
sırasında UNIX platformlar altında çalışmak, uygulamalar kullanmak veya
yazılım geliştiren kişiler kendi kişisel bilgisayarlarında benzer
ortamı yakalayabilmekte ve işlerini kendi kişisel bilgisayarlarında
gerçekleştirebilmektedirler. Bunlara ek olarak Linux altında yer alan
uygulamalar giderek sıradan bir kullanıcı için bile bu işletim
sisteminin ilgi çekici hale gelmesini sağlamaktadır. Gelişimleri henüz
tamamlanmamış olmasına rağmen, herhangi bir kişisel bilgisayardan
beklenebilecek yazı editörleri, hesap cetvelleri, çizim yazılımları,
veri tabanları birçok ihtiyaca cevap verecek düzeye gelmiştir. Örneğin
LaTeX kullanıcıları MS-DOS altında buldukları desteğin çok daha
fazlasını Linux altında bulabilmektedirler.

Internet Sunucusu
Linux doğrudan TCP/IP desteği ile gelmektedir. Bu yönü ile TCP/IP
temelli bilgisayar ağlarında hem istemci hem de sunucu olarak yaygın
kullanım bulmuştur. Üzerinde hali hazırda bulunan servislerin
çeşitliliği, yeni çıkan servislere hızlı ayak uydurması, kolay
konfigüre edilebilmesi ve özellikle de düşük maliyeti sebebi ile yaygın
olarak İnternet servislerinin verilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
Zamanla verdiği ağ servisleri başka protokollere destek verecek sekilde
genişletilmiştir. Şu anda Linux

WWW sunucu
DNS sunucu
NFS sunucu
NIS sunucu
X Window sunucu
BOOTP sunucu
SMTP sunucu
FTP sunucu
LIST sunucu
NEWS sunucu
gibi yaygın TCP/IP servislerinin yanısıra

NOVELL sunucu (Novell protokolü kullanarak disk ve yazıcı servisi)
· · · SAMBA sunucu (Windows 3.1, Windows95, Windows NT ve WfW için disk ve yazıcı servisi)

· · · APPLETALK sunucu (MacOS kullanan Apple makinalar için disk ve yazıcı servisi) verebilmektedir.

Ağ Elemanı
Linux yazılım desteği ile birçok ağ elemanının yerine geçebilecek bir
alternatif olarak kullanılabilmektedir. Birden fazla ağın birbirine
bağlanması amacıyla bir yönlendirici (router) olarak da
kullanılabilmektedir. Özellikle farklı protokoller arası bir geçiş
elemanı olarak yaygın şekilde Linuxtan yararlanılmaktadır. Ayırca
yönlendirici olarak kullanıldığında kolaylıkla güvenlik amacıyla
firewall (alev duvarı) olarak konfigüre edilebilmektedir. Buna ek
olarak bir ağ üzerinde bulunan iki segmanın trafiğini birbirinden
ayıran bir köprü (bridge) olarak da hizmet verebilmektedir. Birçok
kurumda bir veya daha çok modemin bağlanması amacıyla bir terminal
sunucu (terminal server) olarak Linux kullanılmaktadır.

1.3 Nereden Linux Bulabilirim ?
Linux işletim sistemiminin temelini oluşturan çekirdek, bu çekirdeğin
kullandığı destek kütüphaneleri ve uygulama yazılımları bir araya
getirilerek, yükleme yazılımları da eklenerek Linux dağıtımları meydana
getirilmektedir. Bu dağıtımlar temel olarak bir kullanıcının Linux
kullanmak için ihtiyaç duyabileceği bir çok yazılımı bir araya
getirirler. Bu dağıtımların çoğu İnternet üzerinde anonim FTP
arşivlerinde bulunabilmektedirler. İnternet erişimi bulunmayan
kişilerinde (veya Internetten 120 Mbyte kopyalamak istemeyen kişilerin)
yararlanabilmesi için çesitli CD-ROM şirketleri tarafından CD-ROM
üzerinde dağıtımlar meydana getirilmiştir.

Doküman Temini
Linux hakkında yazılan kitapların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Yine
de en güncel bilgi İnternet üzerinde bulunmaktadır. Elektronik ortamda
bulunan iki temel döküman çeşidi bulunmaktadır. Bunlar:

Linux Documentation Project
NASIL (HOWTO) dökümanlarıdır.
.

1.4 Yazılım Özellikleri
Bir işletim sistemi, ne kadar mükemmel olursa olsun, uygulama
yazılımlarının çokluğu ve kalitesi ile varolabilirler. Herhangi bir
Linux dağıtımı içerisinde, değişik amaçlara hizmet eden birçok yazılım
bulunmaktadır. Ancak her geçen gün bu dağıtımlarda yer almayan yeni
yeni yazılımlar çıkmaktadır.

UNIX makinalar üzerinde yer alan uygulamaların çoğu, değişik
platformlar altında bulunduğundan çalıştırılabilir (executable) olarak
dağıtılmaz, kaynak kodu şeklinde sunulurlar. Sözkonusu yazılımı
kullanmak isteyen bir kullanıcı bu kaynak kodunu kendi platformunda
derleyerek çalıştırır. Bu tür yazılımların birçoğu Linux altında
kolaylıkla çalıştırılabilmektedir. Bu tür yazılımları İnternet üzerinde
çeşitli FTP arşivlerinde bulmak mümkündür.

Linuxa özel veya Linux üzerinde geliştirilen yazılımlar için standart
bazı FTP arşivleri vardır. Bunların en bilineni Sunsite FTP arşividir.
Burada çeşitli dizinler altında konularına göre ayrılmış bir durumda
elektronik devre tasarım yazılımlarından oyun programlarına kadar
birçok değişik yazılım bulunmaktadır. Bu arşivin Türkiyede yeralan bir
kopyası adresinde vardır.

Linuxun bu denli sevilmesi ve yaygınlaşması çesitli şirketlerin
(Macintosh, Sun, SSC gibi) Linux üzerinde çalışan ticari yazılımlar
geliştirmesi sonucunu verdi. Bu konuda detaylı bilgi için
Commercial-HOWTO dökümanından yararlanabilirsiniz.

Linux üzerinde bulunan uygulamaların ve yazılımların listeleri için aşağıdaki adreslerden yararlanabilirsiniz:

Linux Applications and Utilities
Scientific Applications on Linux
Linux Software Map


Temel Komutlar
Daha önce UNIX tabanlı bir işletim sisteminde çalışanlar için Linux,
öğrenilmesi çok kolay bir sistem olacaktır. Standart bir UNIX
sisteminde yeralan hemen hemen tüm komutlar, Linuxa taşınmıştır.
Onlarca çeşit kabuğun yanı sıra, sed, awk gibi programcının işini
kolaylaştıran diller, ls, less, finger gibi temel her türlü komut,
Linuxta vardır.

Ağ ve İnternet uygulamaları için elm ve pine (Pine Is Not Elm :-)
yanında metin editörleri olarak vi, vim (viın daha gelişmiş sürümü),
pico ve joe sayılabilir. Editörlerden, bizde fazla bilinmeyen Emacs da
Linux altında denemeye değer programlardandır. Kelime işlem
programlarından troff, groff (GNU troff) ve daha modern metin işleme
yazılımlarından TeX ve LaTeX sayılabilir.

Bazı program isimlerinin (GNU-tar, GNU-bash gibi) başında
görebileceğiniz GNU (Gnu is Not UNIX!), Linux için de yazılım ve
programlar üreten bir kuruluştur. GNU, lisansını ve yazarını korumak
koşuluyla programları kaynak koduyla birlikte Linux kullanıcılarına
dağıtır. GNU bash ve tcsh, Linux altında en çok rağbet edilen iki kabuk
ismidir. Diğer kabuklar arasında zsh, ash, ksh ve csh sayılabilir.
Kabuklar hakkında daha geniş bilgiyi, Bash konu başlığı altında
bulabilirsiniz.

Uygulama Programları
Linux üzerinde ver tabanı uygulamaları ortalama bir kullanıcının
ihtiyacını karşılayabilir. Postgres, Mbase, msql ve Ingres gibi
profesyonel yazılımlar Linux ve diğer platformlarda istemci/sunucu
bazda görev yapabilirler. Özellikle Postgres, uygulama kolaylığı ve C,
perl, tcl gibi birçok dile yönelik arabirimiyle göze çarpar.

Mühendislik yazılımları arasında gnuplot (grafiksel veri analiz
yazılımı), xspread ve xfractint (fraktal yaratma programı) sayılabilir.

Doğru seçilmiş bir donanım üzerinde kurulan bir Linux makinası, hemen
her tür çokluortam (multimedia) uygulamalarını rahatlıkla
çalıştırabilir. En az Pentium tabanlı, 32Mbayt RAM ve 2GB sabit diske
sahip makina yardımıyla ticari olarak satılan çokluortam uygulamalarını
kullanabilirsiniz. Linux, hemen her türlü ses kartını desteklediğinden
ses dosyalarının, workman, Cdplayer gibi programlar yardımıyla kolayca
çalınması mümkün olur. MIDI editörleri ve bir sentezleyici ile kendi
müzik stüdyonuzu kurabilirsiniz.

Biraz oyun oynamak mı istediniz ? Doom, Quake, Abuse, Xtetris,
FreeCiv(ya da CivNet), Imaze ve benzeri onlarca oyun Linuxta da var.
ODTÜde yüzlerce öğrenciyi bilgisayar başına mıhlayan MUD (Multi User
Dungeon) oyunlarını sunan makinaların birkısmı Linux idi.

X Window Arabirimi
Linux işletim sistemi altında X Window sistemi ile Windows altındaki
gibi grafik arabirimiyle birlikte çalışabilirsiniz. Windows ile uğraşan
herkes rahatlıkla X Windowa geçiş yapabilir. X ile ekranda aynı anda
birden fazla pencere açılabilir, fare yardımıyla birden fazla uygulama
aynı anda kontrol edilebilir.

Pekçok uygulamanın (özellikle İnternet tabanlı) X üzerinde çalışan
sürümleri vardır. Bu sayede metin tabanlı ekrana (vt100) dönmeden her
işinizi X yardımıyla tamamlayabilme şansınız olur. Bu sayede Linux, bir
iş istasyonu görünümüne ve kullanışlılığına sahip olacaktır.

X pencere denetleyici (window manager - wm) kullanıcı ile X arasında
bekler ve klavye ile fareden aldığı emirleri ekranda yerine getirir. Bu
emirler, pencerelerin açılması, kapatılması ve yerlerinin
değiştirilmesi gibi komutlardır. Sıkça kullanılan pencere
denetleyicileri fvwm, twm ve olwmdir.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:06 am

1.5 Linux ve Diğer İşletim Sistemleri
Linux ve diğer işletim sistemleri arasındaki ilişkiyi, benzerlikleri ve
farklılıkları bilmek önemlidir. Linux işletim sistemi, diğer sistemler
ile birlikte aynı sabit diski paylaşabilir. UNIXi öğrenmek için
kesinlikle en kolay ve ucuz yol olan Linux, diğer işletim sistemlerine
karşı her zaman güçlü bir alternatif olmaktadır. İnternet servis
sağlayıcılarının büyük çoğunluğu, Linux kullanmakta, İnternet
bağlantılarını, e-posta ve haber grubu alış-verişini Linux sayesinde
yapmaktadır.

Bir kişisel bilgisayarı satın aldığınız zaman çok büyük ihtimalle
üzerinde MS-DOS veya türevi bir işletim sistemi yüklenmiş olduğunu
göreceksiniz. Her kullanıcı o veya bu şekilde MS-DOS ile tanışır.
MS-DOS, üzerinde en fazla program yazılan işletim sistemi olmuş, bu
yüzden modern işletim sistemleri çıkmadan önce her kullanıcının
kurtarıcısı gözüyle bakılmıştır. Fakat MS-DOS arabirimi programlanırken
ileriyi düşünemeyen programcılar, bu işletim sistemine Linuxta olan
bazı hayati özellikleri kazandıramamışlardır. MS-DOS, çok kullanıcılı
bir sistem değildir ve aynı anda birden çok işi yapamaz. İsterseniz
çalıştırılabilecek en geniş programın büyüklüğünü görmek için mem
komutunu kullanmayı deneyin. Linux, sadece üzerindeki hafıza ile
sınırlıdır. 80x86 tabanlı mikroişlemcinin her özelliğini sonuna kadar
kullanır. Bunun sonucu olarak verimli bir işletim sistemi sayılabilir.

Tüm bu olumsuzluklara rağmen yine de MS-DOS kullanmak istiyorsunuz.
Onun da kolayını bulmuş Linux programcıları. Ücretsiz dağıtılan MS-DOS
ve Windows emülatörü yardımıyla MS-DOS altında çalışan programların
hemen hepsi Linuxla birlikte de çalışabilir. WinWord 2.0, sysinfo,
Civilization ve Qbasic Linux altında sorunsuz çalışan MS-DOS/Windows
programlarından birkaçı.

Profesyonel bir yatırım sayılabilecek Windows NTnin çokgörevlilik ve
hafızayı mükemmel kullanma gibi özellikleri vardır. Buna karşılık
fiyatı oldukça yüksektir ve çalışmak için gayet yüksek standartlı bir
makina ister.

IBM firmasının geliştirdiği OS/2 de NTye benzer şekilde çokgörevli
işletim sistemi olup fiyat/performans oranı açısından makul
sayılabilecek bir işletim sistemi olarak göze çarpar.

Linux, herkese göre bir işletim sistemi değildir. UNIXi benimsemeyen
bir kullanıcıdan Linuxu kullanmasını bekleyemezsiniz. İnternetin
kendisi UNIX tabanlı olduğu için Linux bu alanda yukarıda sözü geçen
sistemlerden daha avantajlı bir duruma gelir. Dağıtımı tek firmayla
sabit olmadığı için geliştirilme aşamasında dünyanın dört bir yanından
katkı ve destek gelir. UNIXe belirli bir standart getirilmesi için
yapılan çalışmalara uyan Linux, POSIX standardını destekler.

RedHat, Caldera gibi çeşitli Linux sürümleri da piyasada satılmakta,
çok zengin bir döküman ve arşiv kaynağı ile kullanıcılara
sunulmaktadır. 80x86 tabanlı işlemciler üzerinde kurulabilen ve
İnternet üzerinde bedava dağıtılan diğer işletim sistemlerinden birisi
FreeBSDdir. FreeBSD, bir grup programcı tarafından BSD standartını
80x86 bilgisayarlara taşımak üzere geliştirilmiştir ve Linux ile büyük
benzerlikleri bulunur.

Linux işletim sisteminin güvenilir ve sağlam yapısından haberdar
olmayan, hatta bu gerçeği bilerek ücretli sistemlerdem medet uman
kişiler vardır. Sabit fikirli olmadan önce bu sistem hakkında daha
fazla verinin dağıtılması, kullanıcıların bilinçlendirilmesi
gereklidir. Bu da ancak, Linuxun yapabildiklerini göstermekle olabilir.

1.6 Türkiyede ve Dünyada Linux
Eğer Linuxu sever ve bu sistemin yaygınlaşmasında, bihaber
kullanıcılara tanıtımında öncülük etmek isterseniz, bu bölüm tam size
göredir.

Henüz tüzel kişiliği olmayan Türkiye Linux Kullanıcıları Grubu sayfası
Türkiyede Linux çalışmaları için iyi bir başlangıç noktasıdır. Türkçe
ve İngilizce Türkiyedeki en geniş kapsamlı Linux sunucusunun
genişlemesinde yeni fikirlere, çözüm önerilerine ihtiyaç vardır. Bu da
ancak Linux seven bir kitlenin varlığıyla mümkündür.

Dünyada ve Türkiyede İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) Linuxu uzunca
bir süredir ticari olarak kullanıyorlar. Uygulama yazılımları da bu
yönde kullanıcıların hizmetine sunuluyor. Fakat güvenlik sorunları
nedeniyle Linux kullanan servis sağlayıcıları, müşterilerini bu
hizmetten yoksun tutuyorlar. Açık sistem kavramının yaygınlaşması da bu
sebepten dolayı sekteye uğruyor. http://www.10mb.com/linux/ adresinde, ticari uygulama yazılımlarına destek veren bir proje yeralmaktadır.

SSC (Specialized Systems Consultants - http://www.scc.com),
``Linux Journal adında bir dergiyi başarıyla dağıtıyor. Tirajı
onbinleri bulan bu aylık dergide bu işletim sistemini aktif kullanan
herkes için, her konuda, her düzeyde makale bulmak mümkündür.

1.7 Linux ve Donanım Desteği
Bir işletim sisteminin tüm kartları tanıması, tüm sabit disklerle
çalışabilmesi, tüm giriş/çıkış kartlarıyla uyum içinde çalışması mümkün
değildir. Bu konuda çok iddalı olan tak-çalıştır sistemine sahip
Windows95 bile bazen yetersiz kalabilmekte. Linux da piyasada yeralan
hemen hemen bütün donanımlarla birlikte çalışabilir.

Linux, üzerinde matematiksel işlemci olsun veya olmasın Intel 386SX/DX,
486SX/DX/SX2/DX2/DX4, Pentium ve PentiumPro işlemcilerde sorunsuz
çalışır. Bunlarla beraber (Cyrix 486 tabanlı işlemcilerinde nadiren
sorun çıkarsa da) AMD, Cyrix gibi firmaların işlemcileri de Linux
tarafından desteklenir. Matematik işlemcisi olmayan bilgisayarlarda
Linuxun beyni sayılan çekirdek, matematik işlemcisine gerek duyulan kod
parçalarında bu işlemciyi emüle edebilir. Burada belirtilen IBM uyumlu
PCler dışında ALPHA, PowerPC, MIPS, farklı Sparc modelleri, PA-RISC
gibi birçok farklı işlemciye de başarılı bir şekilde taşınmıştır.

Linux, kişisel bilgisayarlarda kullanılan ISA, VLB (Vesa Local Bus -
yerel veri yolu), EISA, MCA (IBM Microchannel) veya PCI veriyolu
mimarisi ile çalışabilirler.

Linux, SMP (symmetric multi processor) olarak da bilinen birden fazla
işlemcili bilgisayarlar üzerinde de çalışabilir ve birden fazla
işlemciyi en verimli şekilde kullanır.

Kişisel bilgisayarların kullandığı 80x86 tabanlı işlemciler dışında,
taşınan ve sorunsuzca çalıştığı bilinen işlemciler ve bilgisayarlar ile
konu hakkında daha fazla bilgi alınabilecek İnternet adresleri aşağıda
verilmiştir.

Linux/68000
Linux/MIPS
Linux/PowerPC
Linux for Acorn
MacLinux
Compaq Deskpro XL
IBM PS/2 MCA systems
Compaq Contura Aero
IBM ThinkPad
Linux/MIPS
Linux/Alpha
HP PA-RISC
SPARC/Linux
Linux, metin modu kullanırken tüm ekran kartlarıyla (Hercules, CGA,
EGA, CGA, IBM monokrom) sorunsuz çalışır. X Window çalıştırmak
isterseniz hızlandırılmış bir SVGA kart önerilir. Sürekli yenileri
eklense de aşağıda şu anda desteklenen kartların tam listesi vardır.

Hercules mono
VGA / VGA Mono
EGA
ARK Logic ARK1000PV/2000PV, ARK1000PV/VL
ATI VGA Wonder, ATI Mach32, ATI Mach8, ATI Mach64
Cirrus 542x, 543x, 62x5, 6420/6440
OAK OTI-037/67/77/87
Trident TVGA8900, TVGA8800, TVGA9xxx
Tseng ET3000/ET4000/W32, ET4000/W32/W32i/W32p, ET4000AX
IBM 8514/A, IBM XGA, XGA-II
IIT AGX-010/014/015/016 (16 bpp)
Oak OTI-087, OTI-067, OTI-077
S3 911, 924, 801, 805, 928, 864, 964, Trio32, Trio64, 868, 968
Weitek P9000 (16/32 bpp)
Diamond Viper VLB/PCI
Orchid P9000
Western Digital PVGA1, WD90C00/10/11/24/30/31/33
Avance Logic AL2101/2228/2301/2302/2308/2401
Chips & Technologies 65520/65530/65540/65545
Compaq AVGA
Genoa GVGA
MCGA (320x200)
MX MX68000/MX68010
NCR 77C22, 77C22E, 77C22E+
RealTek RTG3106
Video 7 / Headland Technologies HT216-32
Western Digital/Paradise PVGA1, WD90C00/10/11/24/30/31/33
Hyundai HGC-1280
Sigma LaserView PLUS
Sabit Diskler ve Sabit Disk Denetleyicileri
Linux, standart IDE, bazı ESDI, hemen hemen tüm SCSI ve nadiren
kullanılsa da MFM ve RLL denetleyicilerini desteklerler. Aslında Linux
çalıştırmak için sabit diske gerek yoktur. Ağ üzerinden, Bootp
protokolü yardımıyla Linux yüklü başka bir bilgisayarın kaynaklarını
kullanmak mümkündür. Sabit disk denetleyiciniz en az 16 bit olmalıdır.
Genellikle MS-DOS altında sorunsuz çalışan her sabit diski Linux da
görebilir.

Sabit disk üzerinde Linux için bir miktar yer ayırmalısınız. Birden
fazla disk de kullanabilirsiniz, Linux her diski ayrı bir dizin
altından erişebilir. Bu konuda daha geniş bilgiyi Linux kurulumu
bölümünde bulabilirsiniz.

Sabit diskler, denetleyicileri desteklendiği sürece Linux altında
kullanılabilirler. Artık neredeyse tüm CD-ROMlar SCSI denetleyicilerle
çalışıyorlar. Bir SCSI denetleyiciniz varsa makinanız CD-ROMu da
tanıyacaktır. Linux, CD-ROMların standart iso9660 dosya sistemini de
tanır.

Desteklenenen kartlar,

AMI Fast Disk VLB/EISA
Adaptec AVA-1505/1515, AHA-1510/152x, AHA-154x, AHA-174x, AHA-274x, AHA-2940/3940, ACB-40xx
Always IN2000
BusLogic (ISA/EISA/VLB/PCI)
DPT PM2001, PM2012A (EATA-PIO)
DTC 329x (EISA) (Adaptec 154x compatible)
Future Domain TMC-16x0, TMC-3260 (PCI), TMC-8xx, TMC-950
Media Vision Pro Audio Spectrum 16 SCSI (ISA)
NCR 5380 generic, 53c400, 53c406a, 53c7x0, 53c8x0 (PCI)
Qlogic / Control Concepts SCSI/IDE (FAS408) (ISA/VL
Seagate ST-01/ST-02 (ISA)
SoundBlaster 16 SCSI-2 (ISA)
Trantor T128/T128F/T228 (ISA)
UltraStor 14F (ISA), 24F (EISA), 34F (VL
Western Digital WD7000 SCSI
AMD AM53C974, AM79C974 (PCI)
Adaptec SCSI-MFM/RLL bridgeboard
Iomega PC2/2B
Qlogic (ISP1020) (PCI)
Ricoh GSI-8
Ethernet Kartları
Piyasada çok çeşitli ethernet kartları vardır. Genellikle yaygın olarak
kullanılanlar 3Com veya NE2000 uyumlulardır. Aşağıda desteklenen
ethernet kartların bir listesi yeralmaktadır. PCMCIA, Tokenring, ISDN,
AX25 kartlarının uyumlu olanları, çok nadir kullanıldıkları için burada
belirtilmeyecektir.

3Com 3C501, 3Com 3C503, 3C505, 3C507, 3C509/3C509B (ISA) / 3C579 (EISA)
AMD LANCE (79C960) / PCnet-ISA/PCI (AT1500, HP J2405A,
NE1500, NE2100, NE2000, NE1000
AT&T GIS WaveLAN
Allied Telesis AT1700
Ansel Communications AC3200 EISA
Apricot Xen-II
Cabletron E21xx
DEC DE425 (EISA) / DE434/DE435 (PCI), DEC DEPCA
HP PCLAN 27245, 27247, 27252A, 10/100VG PCLAN
Intel EtherExpress, EtherExpress Pro
New Media Ethernet
Racal-Interlan NI5210, NI6510
PureData PDUC8028, PDI8023
SEEQ 8005
SMC Ultra
Schneider & Koch G16
Western Digital WD80x3
Zenith Z-Note / IBM ThinkPad 300 built-in adapter
Ses Kartları
Linux üzerinde hemen her türlü ses kartı desteği var. SoundBlaster16
ses kartlarının üzerinde ASP çipi veya 4.11 ve 4.12 DSP (digital signal
processor - sayısal ses işleyici) bulunanları Linux üzerinde
kullanamazsınız.

Desteklenen ses kartları,

6850 UART MIDI
Adlib (OPL2)
Audio Excell DSP16
Aztech Sound Galaxy NX Pro
Crystal CS4232
CHO-PSS (Orchid SoundWave32, Cardinal DSP16)
Ensoniq SoundScape
AWE 32
Gravis Ultrasound, Gravis Ultrasound MAX
Logitech SoundMan Games, Logitech SoundMan Wave
Logitech SoundMan 16 (PAS-16 uyumlu)
MPU-401 MIDI
MediaTriX AudioTriX Pro
Media Vision Premium 3D (Jazz16), Pro Sonic 16 (Jazz), Pro Audio Spectrum 16
Microsoft Sound System (AD1848)
OAK OTI-601D cards (Mozart)
OPTi 82C928/82C929 cards (MAD16/MAD16 Pro)
Sound Blaster, Sound Blaster Pro, Sound Blaster 16
Turtle Beach Wavefront cards (Maui, Tropez)
Wave Blaster
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:07 am

Fare:
Linux, Microsoft serial mouse, Mouse Systems serial mouse, Logitech
Mouseman serial mouse, Logitech serial mouse, ATI XL Inport busmouse,
Microsoft busmouse, Logitech busmouse ve PS/2 mouse destekler.

Genellikle kullanacağınız farenin türü Microsoft ya da Mouse Systems serial mouse olacaktır.

Modem, Yazıcı ve Oyun Çubuğu
Hem internal (kasa içine takılan) hem de external (kasanın dışında
kalan) tüm modemler Linux tarafından desteklenir. Aynı şekilde paralel
veya seri porta takılan her yazıcı ve çizici desteklenir. İsterseniz
bunları yerel bir ağ üzerinden birden fazla makinaya
paylaştırabilirsiniz. Linux altında lpr yazılımı, yazıcılara erişimi
sağlamak için kullanılır.

Oyun çubukları için sürücüler ister doğrudan çekirdeğe eklenebilir, istenirse de modül olarak derlenebilir.

Aşağıda, Linuxun desteklediği giriş/çıkış kartlarının geniş bir listesi vardır.

AST FourPort and clones
Accent Async-4
Arnet Multiport-8
Bell Technologies HUB6
Boca BB-1004, 1008, BB-2016, IO/AT66, IO 2by4
Computone ValuePort
DigiBoard PC/X (4, 8, 16 port)
Comtrol Hostess 550 (4, 8 port)
PC-COMM 4-port (4 port)
SIIG I/O Expander 4S (4 port, uses 4 IRQs)
STB 4-COM (4 port)
Twincom ACI/550
Usenet Serial Board II (4 port)
Cyclades Cyclom-8Y/16Y (8, 16 port) (ISA/PCI)
Stallion EasyIO, EasyConnection 8/32, 8/64
1.8 Linux Avantaj ve Dezavantajları
Pekçok insan, ``neden Linux? diye sorabilir. Belki de cevap önce
kullanıcının kendini tanıması ile bulunabilir. Değişik yerlerde Linux
kullanılması ve bunun sonuçları hakkında gözlemlediklerimizin ışığı
altında çok kabaca: Eğer, bilgisayarla ilişkiniz belirli paket
programlara dayanıyorsa, bilgisayar kullanmak için bilgisayar konusunda
bilgi sahibi olmanız gerektiğine inanmıyorsanız, bilgisayar ile
uğraşmak hoşunuza gitmiyorsa, sorunlarınızı kendi başınıza çözmeyi
denemekten hoşlanmıyorsanız, bir sorun çıktığında para vererek de olsa
bu sorununuzu birisi aracılığı ile çözmek istiyorsanız Linux kesinlikle
size göre değil. Ama eğer, bilgisayarınızla ilgilenmekten
hoşlanıyorsanız, bilgisayarda çıkan problemlerle uğraşmak hoşunuza
gidiyorsa, diğer işletim sistemlerinin sizi sıktığına ve sınırladığına
inanıyorsanız, donanımınızdan daha çok performans istiyorsanız, UNIX
işletim sistemi ile çalışmayı seviyorsanız Linux size göre olabilir.

Avantajları
UNIX işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanmak istiyorsanız ve
bu işletim sisteminde platforma bağımlı bir yazılım kullanmıyorsanız,
Linux ideal bir çözümdür.

Linux ücretsizder. Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil,
verdiği performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok
ucuzdur. Üstüne üstlük çok kullanılan ve bol yedek parçası bulunan bir
platform altında çalıştığı için belirli bir Linux sisteminin
performansını artırmak için yapılması gereken yatırım başka bir UNIX iş
istasyonunu aynı oranda geliştirmek için gereken yatırıma göre çok
düşüktür. Herhangi bir Sun bilgisayarın hafizasını iki katına çıkarmak
için harcanacak para ile bir Linux-PCnin hafizasını iki katına çıkarmak
için harcanması gereken parayı kıyaslamayı deneyin. Fakat şirketler
bazında Linuxun bedava bir işletim sistemi olması genelde gözardı
edilir.

Bir Linux makine bu sayede sadece işletim sistemi açısından değil donanım olarak da ucuza gelmektedir.

Linux hızla geliştirilmektedir. Bu gelişimin en büyük yararı,
eksikliklerin kullanıcıların talepleri ve çabaları sonucunda hızla
giderilmesidir. Linux diğer tüm işletim sistemlerine göre belirli bir
donanım için daha hızlı destek verebilmektedir.

Linux çok değişik donanımlar ve servisler icin özel olarak hazırlanır.
İşletim sisteminin temelini oluşturan çekirdek kullanıcı tarafından da
derlenebildiği için, bu derleme sırasında sadece kullanım amacına
yönelik alt programlarla donatılır. Bu genel olarak daha sistemin
performansını artırmaktadır. (Örnek olarak SCSI donanımınız yoksa
çekirdeğinizde SCSI ile ilgili alt programlara yer vermezsiniz)

Dezavantajları
Linuxun serbestçe dağıtılıyor olması bir çok kişinin bu işletim
sistemine güvenmemesine yol açmıştır. ``Ciddi bir şey olsa, bedava
olmazdı ! kanısı oldukça yaygındır.

Linuxun sürekli gelişiyor olması en büyük dezavantajlarından biridir.
Henüz tüm ihtiyaçlara cevap vermemesi (hala Windows95 programlarını
çalıştıramıyor ), gelişimin bazı aşamalarında topyekün değişiklikler
yapılması, gelişimi takip etmek için bazen sürekli yenileme yapılması,
birçok kullanıcının bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır.

Linux herhangi bir ticari destek altında gelişmemektedir. Bunun en
büyük yararı işletim sisteminin ticari kaygılar taşımamasıdır. Ancak
bunun yanı sıra diğer işletim sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım
ve dökümantasyon alanlarında eksikleri vardır. Özellikle teknik destek
eksikliği, anahtar teslim çözümlere alışmış kullanıcıların çokluğu
Linux kullanıcılarının sayısını sınırlayan temel faktörler olmuşlardır.

Bu konudaki eksikliği gidermek için çeşitli gönüllü kuruluşlar,
kullanıcı grupları oluşmuştur. Zamanla Linux teknik desteği ticari bir
konu olarak ortaya çıkmıştır. Şu anda tüm dünyada Linux çözümleri
konusunda teknik destek veren danışmanlar bulunmaktadır. Bu kişiler ve
kurumlar hakkında ayrıntılı bilgiyi Consultants-HOWTO dökümanında
bulabilirsiniz.

Linux işletim sistemini geliştirenlerin ticari kaygılar gütmemeleri
bazı ticari yazılımların Linux üzerinde gelişmemesine sebep olmuştur.
Linux üzerinde belirli konularda diğer işletim sistemlerinden aşağı
kalmayan yazılımlar bulunmasına rağmen, belirli bazı konularda çok
zayıf kalmıştır. ( Mesela oyunlar )

Linux üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça
kullanabileceği düzeyde değildir. Bazı çözümler kullanıcıların belirli
bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine sahip olmalarını
gerektirmektedir.

Sonuç olarak: Biz uzun süre Linux kullandık ve çok zevk aldık. Diğer
işletim sistemleri ile yapamadığımız birçok uygulamayı Linux sayesinde
gerçekleştirdik. Belirli bir donanım ile gösterdiği performansın bir
çok işletim sisteminin üzerinde olduğunu gördük. Ne var ki her uygulama
için Linuxun ideal bir çözüm olarak ortaya çıkmadığının bilincinde
olmak gerekir. Belki ilerleyen senelerde üzerinde geliştirilen uygulama
yazılımları daha çok kişiyi başka işletim sistemleri kullanmaktan
vazgeçirecektir.

















Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:07 am

Linux nedir denemek isteyen bir kişi için

Bölüm 1: DOS 1000 Mbyte
Bölüm 2: Linux 180-200 Mbyte
Bölüm 3: Linux swap bölümü 10-20 Mbyte
İşinde arada sırada Linux kullanan birisi için

Bölüm 1: DOS 400 Mbyte
Bölüm 2: Linux 400 Mbyte
Bölüm 3: Linux takas bölümü 32 Mbyte
Bölüm 4: DOS (DOS altında D: olarak gözükecek) 400 Mbyte
İnternet üzerinde sadece Linux kullanılan bir bilgisayar için

Bölüm 1: Linux 100 Mbyte
Bölüm 2: Linux takas bölümü 60 Mbyte
Bölüm 3: Linux /usr 400 Mbyte
Bölüm 4: Linux /home 600 Mbyte

2.4 Bilgisayarin Linux ile Açılması
Bilgisayarın sabit diski üzerinde yer ayırdıktan, bir Linux dağıtımı
bulduktan sonra artık Linux yüklemek için yapılması gereken, yükleme
yapmanıza yardımcı olmaya yetecek şekilde bilgisayarınızı Linux altında
çalıştırmaktır. Bu amaçla boot ve root disketi adı verilen iki disket
kullanılması yeterlidir.Bu disketlerden boot disketi bilgisayarınız
üzerindeki donanıma uygun bir Linux çekirdeği (kernel) içerir ve
bilgisayarın Linux ile açılmasını sağlar, root disketi adı verilen
diğeri ise makinanız Linux olarak açıldığı zaman çalıştıracağı
yazılımları içeren ve Linux un çalışması için gereken sistem
programlarını içerir. Bu iki disketi, MS-DOS altındaki sistem disketine
benzetmek mümkündür.

Boot ve root disketleri, Linux dağıtımı ile birlikte gelirler. Eğer bir
CD-ROM dağıtımı ullanıyorsanız, büyük ihtimal disketler CD-ROM ile
beraber geleceklerdir. Eğer dağıtımı İnternetten alıyorsanız bu
disketler bir disket görüntüsü olarak bulunacaklardır. Yapmanız gereken
bu disket görüntülerini normal disketlere bu amaç için yazılmış bir
yazılımla aktarmak ve açılış disketlerini oluşturmaktır. Bunun için
RAWRITE.EXE programını kullanabilirsiniz.

Root disketi için genelde bir veya iki seçenek bulunmaktadır. Genelde kullanılan disket color.gz adını alır.

Boot disketi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Zira boot disketi
Linux çekirdeğini içermektedir. Her işletim sistemi, o işletim sistemi
altında çalışacak olan bilgisayar üzerindeki donanıma erişebilmek için
bazı destekler içerir. Ne var ki her donanım kendisine göre bir takım
farklılıklar gösterir. Linux bilgisayarınız üzerinde bulunan birçok
donanım için destek verebilir, ne var ki tüm donanım desteğini tek bir
çekirdekte toplamak çekirdeğin gereksiz yere büyümesine ve
hantallaşmasına neden olacaktı (Bilgisayarınızda ses kartı donanımı
yoksa çekirdeğin ses kartı desteğine ihtiyacınız olmayacaktır, yapılan
sadece gereken destekleri ekleyerek çekirdeğin verimini artırmak
demektir). Linux çekirdeği gerektiğinde destek verdiği donanımları
destekleyecek şekilde güncellenebilir. Ancak Linux yükleyebilmek için,
seçeceğiniz yükleme yöntemine göre bazı donanımlara destek vermesi
gereklidir. Örnek vermek gerekirse, NFS üzerinden Linux yüklemek için
çekirdek içerisinde mutlaka ağ (network) desteğinin olması
gerekmektedir ama ses kartı desteğinin olmasına gerek yoktur. Linux
yükledikten sonra derleyeceğiniz bir çekirdeğe ses kartı desteği
vermesini sağlayabilirsiniz.

Bir işletim sisteminin sabit diske yüklenme aşamasında kullanıcıya
sağlayacağı en büyük kolaylık, deneyimli kullanıcılar için tüm
paketleri kurmadan önce sormak, Linuxu bilmeyen ve sabit diskine Linux
kurmak isteyen yeni kullanıcılar için ise kurulum aşamasını mümkün olan
en az soru ile bitirip daha önceden belirlenmiş birtakım paketleri
otomatik olarak yüklemektir.

Çok farklı donanımların olması Linux yükleyebilmek için bir dizi boot
disketinin oluşmasına neden olmuştur. Güncel bir Linux dağıtımında
hangi boot disketlerinin hangi donanımlara destek verebildiğini görmek
için ilgili dağıtımla gelen README dosyalarına bakmak gerekecektir. Şu
anki Slackware dağıtımı ile gelen boot disketlerinden bazıları

· · · bare.i IDE sabit disklere, sabit disk veya IDE/ATAPI CD-ROMlardan yükleme yapmak için

net.i IDE sabit disklere, NFS üzerinden yükleme yapmak için
· · · scsinet.s SCSI sabit disklere, NFS üzerinden yükleme yapmak için.
Buna ek olarak değişik SCSI denetçileri için 25 kadar değişik boot
disketi bulunmaktadır.

xt.i Bu açılış disketinde sadece IDE ve XT sabit disk sürücüleri vardır.
Boot disketleri hakkında geniş bilgi için Bootdisk-HOWTOdökümanından yararlanabilirsiniz.

Boot ve root disketlerinizi de elde ettikten sonra artık bilgisayar ilk
defa Linux altında çalışmak için hazırdır. Boot disketini takarak
sistemi açın (PCnin açılma sırasının A:,C: olmasına dikkat edin).
Disket açılır açılmaz yaklaşık bir sayfalık bir mesaj verecek ve
kullanıcıdan ek bir parametre isteyip istemediğini soracaktır. Bu
noktada çalışacak olan çekirdeğe birçok ek parametre verilebilir. Eğer
herşey yolunda giderse bu noktada özel bir parametre belirtmeye gerek
kalmayacaktır. Boot disketi parametreleri hakkında BootPrompt-HOWTO
içerisinde detaylı bilgi bulabilirsiniz. Bu aşamayı geçtikten sonra
çekirdek yüklenmeye başlayacak ve bir dizi mesaj geçecektir. Bu
mesajlar çekirdeğinizin bilgisayar üzerindeki donanımları tanıması ve
çeşitli hizmetleri çalıştırması ile ilgili mesajlardır. Çekirdeğin
donanımınızı ne şekilde tanıdığı bu mesajlardan anlaşılır. Yükleme
yapabilmek için çekirdeğin sabit diskinizi ve ağ bağlantısı
kullanacaksanız ethernet kartınızı doğru olarak tanımış olması
gerekecektir.

Daha sonra kullanıcıdan root disketini yüklemesi için bir mesaj
çıkacaktır. Bu aşamada boot disketi yerine root disketi takılmalıdır.
Kısa bir yüklemeden sonra bir mesaj çıkacak ve ardından

login:
mesajı ile karşılaşılacaktır. Tebrikler ! Artık Linux altında çalışmaya
başlayabilirsiniz. Bilgisayar şu anda sizden bir kullanıcı ismi
beklemektedir. root yazarak sisteme girin.

Örnek FDISK Çalışması
Bu örnek içerisinde 1 Gbytelık SCSI sabit diske sahip bir makine
üzerinde LINUX için gerekli kısımların ayrılması adım adım
incelenmiştir. Sözkonusu sabit disk üzerinde kullanıcı önceden 400
Mbytelık bir kullanıcı alanı tanımlamış ve geri kalan alanı LINUX için
ayırmıştı. Düşünülen dağılım:

400 Mbyte DOS
250 Mbyte LINUX işletim sistemi
60 Mbyte Takas alanı
ve geri kalan alan LINUX altında kullanıcı alanı.

fdisk programı çalışır çalışmaz ilk iş olarak mevcut bölümler hakkında
bilgi almak için p komutunu ( Print Partition Info) kullanıyoruz.

Command (m for help): p

Disk /dev/sda: 34 heads, 61 sectors, 1017 cylinders
Units = cylinders of 2074 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/sda1 * 1 1 395 409584+ 6 DOS 16-bit >=32M
Bu tablo bize sadece tek bölüm ayrıldığını, ayrılan alanın DOS
formatında olduğunu, boot edecek bölüm olduğunu belirtiyor. Bölümün adı
/dev/sda1, yani ilk SCSI sabit disk üzerinde tanımlanan ilk bölüm. İlk
iş olarak LINUX işletim sistemi için yeni bir bölüm yaratmalıyız.

Command (m for help): n
Command action
e extended
p primary partition (1-4)
p
Partition number (1-4): 2
First cylinder (396-1017): 396
Last cylinder or +size or +sizeM or +sizeK ([396]-1017): +250M
n komutu ile kendimize yeni bir bölüm yarattık. İlk seçenek temel bir
disk bölümümü yoksa gelişmiş bir disk bölümü üzerinde mi işlem
yapacağımızı sordu. Temel bir bölüm için p komutunu girdik. Daha sonra
hangi bölümü yaratacağımızı sordu. Halen mevcut 1 bölüm var, bu bölüm
ikinci bölüm olacak bu yüzden 2 yazdık.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:07 am

Bölümün başlangıç adresini giriyoruz. Bu değer otomatik olarak bir
önceki bölümün bitiş değerinden hesaplanmaktadır. Sadece onaylıyoruz.
Daha sonra istediğimiz boyutu belirtiyoruz. +250M tanımı 250 Mbytelık
bir kısım istediğimizi belirtiyor. Yarattığımız bu bölümü p komutu ile
inceliyoruz

Command (m for help): p

Disk /dev/sda: 34 heads, 61 sectors, 1017 cylinders
Units = cylinders of 2074 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/sda1 * 1 1 395 409584+ 6 DOS 16-bit >=32M
/dev/sda2 396 396 642 256139 83 Linux native
fdisk yaratılan her bölümü otomatik olarak (LINUX native) olarak
yaratmaktadır. Şimdi takas alanı için 60 Mbytelık 3. temel bölümü
tanımlayalım:


Command (m for help): n
Command action
e extended
p primary partition (1-4)
p
Partition number (1-4): 3
First cylinder (643-1017): 643
Last cylinder or +size or +sizeM or +sizeK ([643]-1017): +60M

Command (m for help): p

Disk /dev/sda: 34 heads, 61 sectors, 1017 cylinders
Units = cylinders of 2074 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/sda1 * 1 1 395 409584+ 6 DOS 16-bit >=32M
/dev/sda2 396 396 642 256139 83 Linux native
/dev/sda3 643 643 702 62220 83 Linux native
Dikkat edilecek olursa bu bölüm de LINUX native olarak tanımlandı.
LINUX tarafından takas bölümü olarak kullanılacak olan bölümler farklı
bir yapıya sahiptirler ve ayrıca tanımlanmaları gerekmektedir. Bu
amaçla t komutu ile herhangi bir bölümün tipini değiştirmek mümkündür.
(Tip değiştirmekle o bölümün yapısı (formatı) değişmiş olmuyor, format
sonradan yapılan bir işlemdir)

Command (m for help): t
Partition number (1-4): 3
Hex code (type L to list codes): 82
Changed system type of partition 3 to 82 (Linux swap)

Command (m for help): p

Disk /dev/sda: 34 heads, 61 sectors, 1017 cylinders
Units = cylinders of 2074 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/sda1 * 1 1 395 409584+ 6 DOS 16-bit >=32M
/dev/sda2 396 396 642 256139 83 Linux native
/dev/sda3 643 643 702 62220 82 Linux swap
Yukarıda yapılan işlemle 3 numaralı bölümün tipini Linux swap olarak
değiştirmiş olduk. Şu anda üç farklı türden alanımız mevcut. Son bölümü
de yine n komutu ile ekleriz.

Command (m for help): n
Command action
e extended
p primary partition (1-4)
p
Partition number (1-4): 4
First cylinder (703-1017): 703
Last cylinder or +size or +sizeM or +sizeK ([703]-1017): 1017

Command (m for help): p

Disk /dev/sda: 34 heads, 61 sectors, 1017 cylinders
Units = cylinders of 2074 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/sda1 * 1 1 395 409584+ 6 DOS 16-bit >=32M
/dev/sda2 396 396 642 256139 83 Linux native
/dev/sda3 643 643 702 62220 82 Linux swap
/dev/sda4 703 703 1017 326655 83 Linux native
Bu örnekte boyut Mbyte cinsinden verilmedi. Zaten amaç kalan alanı
tümüyle kullanıcı alanı olarak ayırmaktı. Bu nedenle son silindirin
numarasının girilmesi yeterli oldu. Artık yapılması gereken bu bilginin
diske yazılmasıdır. Şu ana kadar yapılan hiç bir değişiklik sistem
üzerinde herhangi bir etki yapmamıştır. Ancak bölümleme bilgisi diske
yazıldıktan sonra geri dönüş yoktur. Lütfen yaptığınız değişiklikleri
bir kez daha gözden geçirin!

Command (m for help): w
The partition table has been altered!

Calling ioctl() to re-read partition table.
(Reboot to ensure the partition table has been updated.)
Syncing disks.
Reboot your system to ensure the partition table is updated.
Sabit diski bölümleme esnasında karşılaşılan bazı sorunlar vardır.
Bunların en önemlisi Linuxun nasıl çalıştırılacağı ile ilgilidir. Linux
açmak için belli başlı üç yöntem vardır:

LILO ile bir boot menüsünden
DOS altından LOADLIN isimli bir yazılımla
Yüklemek için yapıldığı gibi bir boot diskiyle
Son iki yöntem herhangi bir sınırlama getirmezken ilk yöntemin bir
sınırlaması vardır. LILO isimli yazılım ile kullanıldığı zaman
bilgisayar açıldığı zaman minik bir yazılım çalıştırır ve gerektiğinde
Linux çekirdeğini yükler. Ancak çekirdek yüklenmesine kadar geçen süre
içerisinde sistemin BIOS komutları çalışır. Bu komutların önemli bir
sınırlaması bir disk üzerindeki bir yazılımı belirleyen üç parametreden
(silindir sayısı, kafa numarası, sektör numarası) silindir sayısının en
fazla 1024 ile sınırlı olmasıdır. Bu bakımdan LILO kullanılacaksa Linux
çekirdeğinin yer alacağı bölüm bu 1024 numaralı silindir sınırının
altında kalmalıdır. Bu sınırlama tamamıyla DOSun kullandığı BIOSun bir
sınırlamasıdır. Yeni BIOSlar bu sınırlamadan kurtulmak için LBA adı
verilen bir yöntem kullanırlar. Bu yöntemin temelinde BIOSta kafa
sayısı için gereksiz yere ayrılan kısımların silindir sayısını
belirtmek için kullanılmasıdır. (BIOS, bir sabit disk için 64e kadar
kafa kabul edebilmektedir. Pratik olarak 15 kafadan fazla sabit diskin
üretilmesi çok zor olduğu için yapılan kafa sayısını iki veya dört ile
çarparak, silindir sayısını iki veya dörde bölmektir.) Böylelikle 1654
silindirli 16 kafalı bir sabit disk, LBA olarak 827 silindirli ve 32
kafalı olarak tanımlanabilmektedir. İkinci durumda bu disk üzerinde
tanımlanabilecek her bölümün yukarıda belirtilen sınırlama içerisinde
kalacağına dikkat ediniz.

Setup Programı
Disk üzerindeki tanımlamaları da bitirdikten sonra artık setup yazılımı
çalıştırılabilir. Setup Linux yüklemek için gereken temel birçok işlemi
yapabilir. Ok tuşları yardımı ile menüler arasında gezerek işlemleri
tamamlayabilirsiniz. Burada yukarıdan aşağıya doğru bir sıra
izleyebilirsiniz.

Şu anki güncel Slackware dağıtımının setup komutu çalıştırılınca ekrana gelen menüleri aşağıdadır.

Welcome to Slackware Linux Setup.

Hint: If you have trouble using the arrow keys on your keyboard,
you can use +, -, and TAB instead. Which option would you like?

HELP Read the Slackware Setup HELP file
KEYMAP Remap your keyboard
MAKE TAGS Tagfile customization program
TARGET Select target directory [now: /]
SOURCE Select source media
DISK SETS Decide which disk sets you wish to install
INSTALL Install selected disk sets
CONFIGURE Reconfigure your Linux system
PKGTOOL Install or remove packages with Pkgtool
EXIT Exit Slackware Linux Setup

< OK >
HELP Menüsü : Setup programı hakkında bazı ipuçları verecektir.
· · · KEYMAP Menüsü : Bu menü ile Amerikan klavye dışında bir klavye
tanımlamak mümkün olacaktır. Henüz türkçe q veya f klavye desteği
bulunmamaktadır.

· · · MAKE TAGS Menüsü : Bu menü yardımı ile dağıtım disketlerinde özel
uzantılı dosyalar hazırlayarak hangi paketlerin yükleneceğini otomatik
olarak belirlemek mümkündür. Bu sayede eğer benzer makinalar
yüklenecekse yüklenecek paketler bir kere belirlenir ve bir daha
menülerden ekstradan paketlerin seçilmesine gerek kalmaz.

· · · ADDSWAP Menüsü : fdisk ile ayırdığınız takas bölümünü uygun
şekilde formatlar ve bu bölümü kullanıma açar. Setup yazılımı hangi
disk bölümünün takas bölümü olarak ayrıldığını otomatik olarak
bulacaktır. Daha sonra sözkonusu alanları formatlayacak ve bu takas
alanını sistem belleğine ekleyecektir. (Her adımda bir onay
isteyecektir)

· · · TARGET Menüsü : Linuxun hangi bölüme yükleneceğini belirler. Bu
menüye girildiği zaman Linuxun disk formatına (ext2) sahip (sabit disk
bölümü numarası 83 olan) tüm disk bölümleri gösterilecek ve
içerlerinden hangisine Linux kurulması istenileceği sorulacaktır. Bu
aşamadan sonra o disk bölümü kullanıcı isterse formatlanacaktır. Burada
iki format seçeneği vardır. Bu seçeneklerin ikincisinde disk önce
hatalar için taranacak daha sonra formatlanacaktır. Eğer Linux disk
formatında başka bölümler varsa bu bölümlerin kullanılmasının istenip
istenmediği sorulacaktır. Bu sayede disk hiyerarşisinin herhangi bir
kısmını bu ek disk bölümleri üzerine kurmak mümkündür. Son olarak Linux
tarafından desteklenen başka disk bölümleri varsa (Örneğin DOS) bu
bölümlere Linux altından erişim yapılmasının istenip istenmediği
sorulacak ve bu bölümler için hiyerarşi içerisinde bir dizin atanması
istenecektir.

· · · SOURCE Menüsü : Bu menü Linux dağıtımının nerede aranması gerektiğini belirler. Buradaki seçenekler

SOURCE MEDIA SELECTION

Where do you plan to install Slackware Linux from?


1 Install from a hard drive partition
2 Install from floppy disks
3 Install via NFS
4 Install from a pre-mounted directory
5 Install from CD-ROM
o o o 1 Numaralı seçenek, Linux dağıtımını bir sabit disk bölümünde
aramak için kullanılacaktır. Bu seçenekle örnek olarak DOS kısmında
bulunan dağıtım disketlerinden yükleme yapılabilir.

o o o 2 Numaralı seçenek, disketlerden yükleme yapmaktır. Çalışır bir
sistemi birkaç disketle oluşturmak mümkündür. Ancak günümüzde pek
tercih edilen bir yöntem değildir.

o o o 3 Numaralı seçenek, NFS üzerinden yükleme yapmak için
kullanılmaktadır. Burada bilgisayarın bir yerel bilgisayar ağına bağlı
olması, Bu bilgisayar ağı üzerindeki bir sunucu üzerinde erişim izni
bulunan bir dizin altında dağıtım disketlerinin bulunması
gerekmektedir. Bu seçenekle yükleme yapmak için boot disketi içerisinde
yer alan diskette ağ desteğinin bulunması gerekmektedir. Bu seçeneğin
ardından bilgisayarın (geçici) IP numarası varsa ağ üzerindeki
yönlendiricinin (router-gateway) IP numarası, ağ maskesi (subnet mask),
NFS sunucusu IP numarası ve sunucu üstünde dağıtım disketlerinin
bulunduğu hiyerarşi gibi ağ ile ilgili parametreler sorulacaktır. Bu
soruların cevabını sistem yetkilisinden öğrenmeniz ve onun onayını
almanız gerekecektir.

o o o 4 Numaralı seçenek, aslında 1 numaralı seçeneğe çok
benzemektedir. Aradaki fark bu durumda sistem hiyerarşisine bağlanmış
(mounted) bir dizin içerisinde dağıtım disketlerinin bulunmasıdır.

o o o 5 Numaralı seçenek ise CD-ROMdan yükleme yapmak içindir.

· · · DISKSETS Menüsü Artık nereye ve nereden yükleyeceğiniz
belirlenmiştir. Sıra yüklemek istediğiniz disket serilerini seçmeye
gelmiştir. Disk serileri:

CUS Also prompt for CUSTOM disk sets
A Base Linux system
AP Various Applications that do not need X
D Program Development (C, C++, Lisp, Perl, etc.)
E GNU Emacs
F FAQ lists, HOWTO documentation
K Linux kernel source
N Networking (TCP/IP, UUCP, Mail, News)
T TeX typesetting software
TCL Tcl/Tk script languages
X XFree86 X Window System
XAP X Applications
XD X Server development kit
XV XView (OpenLook Window Manager, apps)
Y Games (that do not require X)
1. 1. 1. A Serisi (8 disket) : Temel işletim sistemi bu disketlerde yer
alır. Temel disk hiyerarşisi yaratılır, sistemin çalışması için hayati
olan yazılımlar, terminal yazılımları, kabuklar (shell), disk düzenleme
yazılımları, kütüphaneler, Linux çalıştırmak için LILO ve LOADLIN bu
disketlerdedir.

2. 2. 2. AP Serisi (5 disket) : X Window ortamı gerektirmeyen uygulama
yazılımlar. Metin editörleri, ghostscript, man sayfaları, midnight
commander (Norton commander benzeri bir yazılım) bu disketlerde yer
alır.

3. 3. 3. D Serisi (13 disket) : Tüm programlama dilleri ve destek
yazılımları bu disketlerde yer alır. Eğer kendinize yeni bir Linux
çekirdeği derlemeyi düşünüyorsanız bu seriye ihtiyacınız var.

4. 4. 4. E Serisi (8 disket) : EMACS editörü.

5. 5. 5. F Serisi (2 disket) : Linux hakkında birçok döküman ve
açıklama bu disketlerde yer almaktadır. Yeni başlayan birisinin bu
disketleri mutlaka yüklemesi gerekir. Söz konusu dökümanlar
sıkıştırılmış halde

6. 6. 6. /usr/doc
7. 7. 7. /usr/doc/faq
8. 8. 8. /usr/doc/faq/HOWTO
dizinlerine yüklenecektir. Birçok kullanıcı cevap aradığı soruların
birçoğunun zaten makinelerinde yazılı olduğunu sonradan öğrenince çok
şaşırmaktadır. Dökümanlar sıkıştırılmış olduklarından

zless
gibi sıkıştırılmış dosyaları destekleyen bir yazılımla okunmaları gerekir.

9. 9. 9. K Serisi (6 disket) : Çekirdeğin kaynak kodu burada bulunur.
Eğer kendi donanımınıza uygun bir çekirdek derlemek istiyorsanız bu
seriye muhakkak ihtiyaç duyacaksınız. FTP arşivlerinden kaynak kodu
olarak bulacağınız bazı yazılımlar da bu hiyerarşi altında yer alan
bazı dosyalara ihtiyaç duyacaklardır.

10. 10. 10. N Serisi (6 disket) : Ağ desteği bu disketler ile
sağlanmaktadır. E-posta okuma yazılımları, lynx, www sunucusu, haber
grubu okuma yazılımları bu disketlerin içerisinde yer alan
yazılımlardır.

11. 11. 11. T Serisi (9 disket) : TeX. TeX yüklerken üç temel seçenekle
karşılaşacaksınız. İlk seri seçenek hangi TeX yardımcı paketlerini
isteyeceğinizi sorar, ikinci seçenekler hangi dil için makro tanımları
istediğinizi sorar, son seçenek ise yazı tipleri hakkında
tercihlerinizi sorar. (Burada gerçekten çok fazla seçenek var)

12. 12. 12. TCL Serisi (2 disket) : X Window altında kullanımı basit
bir programlama dili ve bu dili ile yazılmış bazı uygulama yazılımları
(tkdesk)

13. 13. 13. X Serisi (16 disket) : X Window desteği. Bu disketlerin
büyük kısmı değişik grafik kartları için X window sunucuları ve yazı
karakterlerinden oluşmaktadır. Linux yüklediğiniz bilgisayar üzerindeki
grafik kartını bilmeniz ve buna uygun bir sunucu seçmeniz
gerekmektedir.

14. 14. 14. XAP Serisi (4 disket) : X window altında çeşitli
uygulamalar: satranç, gnuplot, xv, xfileman, windows95 benzeri X Window
arayüzü bu seriler içerisinde yer almaktadır.

15. 15. 15. XD Serisi (3 disket) : Xserver geliştirmek için kütüphaneler ve uygulama yazılımları

16. 16. 16. XV Serisi (3 disket) : OpenLook desteği veren yazılımlar.
Bu sayede X Window altında Sun bilgisayarlarda yer alan OpenWindows
benzeri bir ortam kullanılabilir.

17. 17. 17. Y Serisi (1 disket) : Minik birkaç oyun. (özellikle bog)
Seçtiğiniz disk serileri ilgi alanınızı genel olarak belirler. Her seri
içerisinde birçok yazılım pakedi yer almaktadır. Bu paketlerden
istediklerinizi yükleyebilirsiniz.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:08 am


2.6 Başlangıçta
Bu satırları okuduğunuza göre çalışır durumda bir Linux sisteminiz var
demektir. Hala silmediniz mi yoksa? Şaka bir yana, büyük badireler
atlattınız. Önünüze sayısız engeller çıkabilirdi. Kurarken elektrikler
kesilebilirdi, sabit disk çizilebilirdi veya yanlış bölümü
formatlayabilirdiniz. Özellikle Linux Slackware dağıtımını kurmak,
dökümantasyon olmadan veya hatırlı bir arkadaşın yardımı olmaksızın
gerçekten zordur.

Bu bölümde Linuxa küçük bir giriş yapılacak, daha sonra da UNIX
kullanmayanlar sistemle tanıştıracaktır. Bölüm boyunca yapmanız gereken
korkmadan sistem üzerinde kolaylıkla gezinti yapmak ve dosyaları
kurcalamaktır.

Önceki bölümde sisteme girebilmek için şifresi olmayan "root"
kullanıcıyı kullanmıştınız. Bu kullanıcı sistemde en fazla yetkiye
sahip kullanıcı olup sistem görevlisi (sorumlusu) adını alır. Eğer root
dışında bir kullanıcı hesabı tanımlanmışsa onu kullanın. Şifre
yazıldıktan sonra komut istemcisine, yani kısaca kabuk dediğimiz
programa girilir. Şifre yazılırken, başkalarının görmemesi için ekrana
basılmaz.

Kullanıcı isimleri veya şifrelerde büyük ve küçük harfler arasında fark
vardır. Root, root ve ROOT, farklı kullanıcılara işaret eder. Klavyenin
en sağındaki Caps Lock tuşunun yanmadığına emin olun.

Sisteme ilk girişte, aşağıdaki gibi bir satırla karşılaşacaksınız.

Welcome to Linux 1.2.13.

linux login: root
password:
Last login: Thu Feb 13 12:46:35 on tty1
Linux 1.2.13.
You have mail.
linux:~#
Genellikle komut istemcisinin sonundaki karakter, root kullanıcısı için
#, diğer kullanıcılar için $ olur. Bu karakterden önce de makina ismi
yeralır. MS-DOSta olduğu gibi burada UNIX komutlarını girebileceğiniz
kabuk (shell) üzerindesiniz.

Şifreyi değiştirmek için kullanılan komut passwd dir. Bir kullanıcı
sadece kendi şifresini değiştirirken roota herkesin şifresini
değiştirme yetkisi verilmiştir. Herhangi bir sistemde hesap şifrenizi
unutursanız, bunu sadece root değiştirebilir. Root iken passwd yazın ve
enter tuşuna basın.

linux:~# passwd
Changing password for root
Enter new password: *******
Re-type new password: ******
Password changed.
linux:~#
Şifrenizi iyi saklayın. Root şifresini ele geçiren birisi sistemde
istediği değişikliği yapabilir. Şifre seçimi için Linux İşletim
Sisteminde Güvenlik konu başlığına göz gezdirin.

Linux komutları hakkında bilgi almak için man komutu kullanılır. Eğer
kurulum aşamasında man dosyalarının kopyalanması sorusuna olumlu yanıt
verilmişse bunlar /usr/man dizini altında bulunurlar. Örneğin passwd
komutu hakkında daha detaylı bilgi almak için

$ man passwd
yazın. Tüm man sayfaları /usr/man dizini altında 8 ayrı dizinde
saklanır (man1 .. man8). Bazı komutların man dosyaları birden fazla
dizin altında bulunur, bir dosya komut hakkında temel bilgi verirken
diğeri sistem programcılarına yönelik olabilir. Örnek olarak mount
komutu, hem 2, hem de 8 numaralı man dosyalarıyla birlikte
arşivlenmiştir. C programlayıcısı, mount komutuna ulaşmak için

$ man 2 mount
yazarken normal kullanıcı,

$ man 8 mount
yazmalıdır. Bunun yanında başlığında belirli bir anahtar sözcüğü içeren
tüm man dosyalarını araştırmak için apropos komutu kullanılır.

Her komut, bir veya birden çok parametre alabilir. Örnek olarak,

find . -name "*.txt" -print
komutu, bulunduğunuz yerden itibaren tüm dosyaları araştıracak ve
bunların arasından sonu .txt ile bitenleri ekrana basacaktır.
Parametreler genel olarak "-" işaretleri ve bu işaretten sonra gelen
parametre ismi ile belirtilirler.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:08 am

[b]2.7 Linux Komut Yapısı
UNIX ve benzeri işletim sitemlerinde kullanıcının komut yazmasını
sağlayan, bu komutları yorumlayarak gerekli işlemleri yapan programlara
kabuk (shell) adı verilir. UNIXte bir kullanıcı bir dizi kabuktan
istediğini seçebilir. Kabuklar ile ilgili ayrıntılı bilgi ileride
verilecektir. Kullandığınız kabuk ne olursa olsun, gerek kabuktan
kaynaklanan, gerekse UNIX komutlarının hepsinin uyduğu bazı
standartlardan kaynaklanan bazı geleneksel yapılar vardır. Bunları
bilmeniz ilk kez duyduğunuz bir komutun kullanımını bile kolayca
çıkarabilmenizin yanı sıra, bir dizi genel hatadan kaçınmanızı da
sağlayacaktır.

· · · UNIXte (ve Linuxta) bütün komutlar ve dosya isimlerinde
büyük/küçük harf ayrımı önemlidir. Sistem komutlarının ve dosyaların
çoğu küçük harfle yazılır.

· · · Komut ve dosya adlarında kullanacağınız bazı karakterlerin gerek
dosya ve dizin yapısı, gerekse kabuk ve diğer komutlar nedeniyle bazı
özel anlamları vardır. Bu karakterlerden yeri geldikçe söz edilecektir.
Örneğin, `/ karakteri hiçbir dosya adında bulunamaz (dosya ve dizinler
için ayraç olarak kullanıldığından). `- ile başlayan bir dosya
oluşturulabilir olsa da silmeye kalktığında yeni bir UNIX
kullanıcısının başına dert açabilir.

· · · UNIXte komutlara seçenek verirken seçenekten önce `- karakteri kullanılır. Örneğin ls -l

· · · UNIX komutları tersi istenmedikçe girdilerini standart girdiden
(klavye) alır, çıktılarını standart çıktıya (ekran) yazar. Bu özellik
ileride anlatılacak olan yönlendirme ve boru (pipe) öperatorleri ile
birlikte komut satırından birçok işlemi kolayca yapmanızı sağlar.

UNIX kabukları komut satırından verilen komutu çalıştırmadan önce bir
dizi karakteri yorumlayarak dosya ad(lar)ına çevirirler. Bu
karakterler:
o o o * 0 dahil herhangi bir sayıda karakter yerine geçer. Örneğin rm *
komutu bütün dosyaları siler, ls -l a* komutu `a ile başlayan
dosyaların listesini verir.

o o o ? tek bir karakter yerine geçer. Örneğin ?? adı iki karakterden oluşan bütün dosyalar anlamına gelir.

o o o [] karakterleri arasında yazılan liste içindeki herhangi bir
harfe dönüştürülür. Örneğin cp *[abc] /tmp komutu `a, `b ya da `c ile
biten bütün dosyaları /tmp dizinine kopyalayacaktır. liste içinde
aralarına `- işareti koyarak aralıklar verebilirsiniz. Örneğin, [A-Z]*
büyük harfle başlayan bütün dosyalar anlamına gelir. Liste içindeki `^
karakteri sonrasında belirtilen liste dışındaki bütün karakterler
anlamına gelir. Örneğin *[^0-9]* adında rakam olmayan herhangi bir
dosya anlamına gelecektir.

2.8 Dosya ve Dizin Yapısı
UNIX altında bazı karakterlerin özel anlamları vardır. Dizin ve dosya
isimlerinin başında nokta olması durumunda bu dosyalar gizli dosya
haline gelir ve parametresiz yazılan ls komutuyla görünmez.

Dosya ve dizin isimleri 255 karakteri aşamazlar.

Sisteme girince önceden tanımlanmış bir dizin altında bulunursunuz. Bu
dizin normal kullanıcılar için genellikle /home/ ve ardından gelen
kullanıcı dizini ismidir. Bulunduğunuz dizinin ismini görmek için pwd
(print working directory) yazın. Temel dosya ve dizin kavramları
hakkında detaylı bilgi alabilmek için MS-DOS veya, en iyisi bir UNIX
kitabı edinin.

$ pwd
/home/gorkem
$
UNIX komut yapısı DOSa çok benzer. Dizin değiştirmek için cd , dizin yaratmak için mkdir komutlarını sistemde sıkça kullanılır.

$ cd /
$ pwd
/
Hiyerarşik bir sıraya sahip olan UNIXte en üstte / dizini (kök dizin)
yeralır. Sistemdeki tüm diğer dosya ve dizinler bunun altında
toplanırlar.

~
işareti, kullanıcının ev dizinini gösterir. Ev dizinine geçin ve mkdir
komutu ile benim isimli bir dizin yaratın. Dizini patikasını, bir başka
deyişle kök dizininden itibaren ismini vererek de yaratabilirsiniz.

$ cd ~
$ pwd
/home/gorkem
$ mkdir /home/gorkem/benim
3. Kabuk İşlemleri
Sisteme girdiğiniz anda kabuk programının çalıştırıldığından
bahsetmiştik. Bu andan sonra yapacağınız tüm işlemler bu kabuk programı
tarafından yönetilir ve denetlenir. Kabuk, klavyeden girilen komutları
çalıştırarak bir arabirim görevi yapar. UNIX (ve Linux) altında
geliştirilen sayısız kabuk çeşidi ve bunların herbirinin kendine ait
özelliği vardır. Her programcı kendi zevkine hitap eden kabuğu
seçebilir, sistemde yeralan kullanıcılar farklı kabuklar üzerinde
çalışabilirler.

O an hangi kabuk üzerinde yeraldığınızı öğrenmek için echo $SHELL yazın.

$ echo $SHELL
/bin/bash
Sıkça kullanılan kabuklar,

sh (Shell ya da Bourne Shell): İlk UNIX kabuğu.

ksh (Korn Shell): sh uyumlu, birçok ek programlama özelliği içeren bir
kabuk. Bu kabuk da yaygın bir kitle tarafından kullanılıyor.

bash(Bourne Again Shell): Kullanım kolaylığı bakımından en çok rağbet
gören bash, GNU tarafından kaynak kodu olarak dağıtılıyor. bash sh ve
ksh uyumluluğunu korurken, özellikle etkileşimli kullanıma yönelik
(komut tamamlama, gibi) birçok yenilik de içerir. Bu yazının
hazırlandığı 1997 Temmuz ayı başlarında Bash 2.0.1 sürümü çıkmıştı.

csh (C shell): Berkeley Üniversitesinde geliştirilen cshin C diline benzer bir programlama yapısı vardır.

tcsh: cshın biraz geliştirilmiş hali.

Yukarıdaki kabuk programlarından sh, ksh ve bash birbirleriyle
uyumludur ve yukarıda en ilkelden en gelişmişe göre sıralanmışlardır.
Aynı durum csh ve tcsh için de geçerlidir. Kullanılan shell genellikle
kişisel bir tercih nedeni olsa da, bütün sistem scriptleri sh ile
yazıldığından, sistem yöneticilerine sh ailesinden bir kabuk
kullanmaları önerilir.

Kabuk programları genellikle /bin dizini altında yeralır. Kullanıcının
sisteme girerken hangi kabuğu kullanacağı /etc/passwd dosyasında
yeralır. Bunu değiştirmek için chsh (change shell) komutunu
kullanabilirsiniz.

$ chsh
Password:
Changing the login shell for cagri
Enter the new value, or press return for the default

Login Shell [/bin/sh]: /bin/bash
$
Sisteminizde NIS kullanılıyorsa chsh yerine yppasswd -s komutunu kullanmalısınız

3.1 Yönlendirme
Kullanıcı, ekrana yazdığı bir komutun neler yaptığını en rahat şekilde
komut tarafından ekrana yönlendirilen bilgilerden anlayabilir. Program,
kullanıcıyı bilgilendirme amacıyla mümkün olduğu kadar çok, fakat
ortalığı fazla karıştırmamak için de mümkün olduğu kadar az bilgiyi
ekrana vermelidir.

3.2 Standart Girdi, Çıktı ve Hata
Linuxta, programın ekrana yazılan bilgiyi iki sınıf altında
toplayabiliriz. Birincisi, olağandışı bir durumu bildiren standart
hata, diğeri de her türlü verinin yazıldığı standart çıktı. Program
çalıştığı andan itibaren bu iki kanal üzerinden akan bilgiler,
programın çalıştığı sanal terminale yazılırlar. Program girdilerini ise
standart girdi aracı olan klavyeden alır.

Eğer bu bilgiler bir ekran boyundan (25 satır) fazla tutuyorsa bazı
satırlar programcının gözünden kaçabilir. Bunu önlemek amacıyla
standart çıktı ve hata bir dosyaya yazılacak şekilde ayarlanabilir.
Yönlendirme olarak da bilinen bu işlem UNIX altında (DOSta olduğu gibi)
> karakteri ile gerçekleştirilir.

Örnek olarak o an bulunduğunuz dizinde yeralan dosyaları ekrana getirin :

$ ls -al
Bu komut, standart çıktı olarak dosyaların bilgilerini ekrana
getirecektir. Bu çıktıyı, bir dosyaya yönlendirelim ve dosyanın
içeriğine göz atalım:

linux:~$ ls -al > liste
linux:~$ cat liste
total 16
drwxr-xr-x 5 gorkem users 1024 Feb 13 13:10 .
drwxr-xr-x 4 root root 1024 Jan 7 1980 ..
-rw-r--r-- 1 gorkem users 390 Feb 13 12:56 .Xdefaults
-rw-r--r-- 1 gorkem ftpadm 2016 Feb 13 13:09 .bash_history
-rw-r--r-- 1 gorkem users 1 Feb 13 12:57 .bashrc
-rw-r--r-- 1 gorkem users 163 Nov 24 1993 .kermrc
-rw-r--r-- 1 gorkem users 34 Nov 24 1993 .less
-rw-r--r-- 1 gorkem users 114 Nov 24 1993 .lessrc
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Jan 7 1980 .term
-rw-r--r-- 1 gorkem users 87 Feb 13 12:56 .xinitrc
-rw-r--r-- 1 gorkem users 2795 Feb 13 13:06 adres
-rw-r--r-- 1 gorkem users 0 Feb 13 13:10 liste
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Feb 13 12:54 mail
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Feb 13 12:54 perl
-rw-r--r-- 1 gorkem users 0 Feb 13 13:10 typescript
linux:~$
> karakteri standart hatayı dosyaya yönlendirmez. Bu işlem için
2> kullanılır. Ama hatayı görebilmek için, hata yaratan bir komut
yazmalıyız, değil mi ?

$ ls /deneme
/deneme : No such file or directory
$ ls /deneme 2> hata
$ cat hata
/deneme : No such file or directory
Aşağıdaki komutun işletilmesinin ardından standart çıktı oku1
dosyasına, standart hata ise oku2 dosyasına yazılacaktır. Bu dosyaları
komutu çalıştırdıktan sonra incelemek suretiyle neler olup bittiğini
anlamak mümkün olur.

$ mkdir ~/deneme (deneme isimli bir dizin yarat)
$ touch ~/deneme/gecici (gecici isimli bir dosya yarat)
$ cat ~/deneme 2>oku2 >oku1
Kabuk, standart çıktı ve standart girdi için sırayla 2 ve 1
numaralarının kullanımına izin verir. Yukarıda yeralan son komutta,
standart hata mesajları için 2 kullanılarak hataların oku2 dosyasına
yazılmıştır. Aşağıda, çekirdek derlemek için sürekli kullandığım
program yeralıyor. Yönlendirme sayesinde ekrana gelmesi gereken
mesajlar kullanılmayan 9. sanal konsola yönlendiriliyor.

# make config
# make dep > /dev/tty9
# make clean > /dev/tty9
# time make zImage > /dev/tty9
Son satırdaki time komutu, kendinden sonra gelen komutun ne kadar zaman
içinde çalıştırıldığını gösterir. Çekirdek derlemede geçen zaman,
makinanın gücü hakkında bir fikir verebilir. Peki ne hata, ne de
çıktıyı ekranda görmek istemiyorsam ne yapmalıyım ? Bunun için standart
çıktı ve hatayı biraraya getirerek yönlendirilen her çıktının
kaybolduğu ``kara deliğe atmak yeterlidir:

$ ls /deneme > /dev/null 2>&1
Yukarıdaki komutun yazılış sırasına dikkat edin.

Standart çıktı ya da standart hatayı yönlendirirken, > işareti
kullanırsanız: dosya yoksa, oluşturulur ve komutun çıktısı dosyaya
yazılır. Dosya varsa, içeriği yok olur, ve komutun çıktısı dosyanın
yeni içeriği olur. Var olan bir dosyayının eski içeriğini tamamen
silmek değil de komutun çıktısını dosyaya eklemek istiyorsanız >>
kullanmalısınız. Bu durumda dosya varsa komutun çıktısı dosyanın eski
içeriği korunarak sonuna eklenir, dosya yoksa oluşturulur ve komutun
çıktısı dosyaya yazılır. Örneğin:

$ echo deneme1 >>deneme.txt
$ cat deneme.txt
deneme1
$ echo deneme2 >>deneme.txt
$ cat deneme.txt
deneme1
deneme2
$
Örnekte görüldügü gibi ilk komut deneme.txt dosyasını oluşturdu.
İkincisi ise oluşan dosyanın içeriğini koruyarak ikinci komutun
çıktısını bu dosyanın sonuna ekliyor.

Standart hata ve çıktıya ek olarak UNIXin desteklediği bir yönlendirme
daha vardır: Standart girdi sayesinde bir dosyayı oluşturan satırlar,
bir komut veya programa yönlendirilebilir. Daha önce bir metin editor
kullanarak hazırlamış olduğumuz raporu patrona kısa yoldan göndermek
için,

$ mail -s "rapor" patron < rapor.txt
Dosyanın içeriği, mail komutuna girdi olmuş ve rapor.txt dosyası patron
kullanıcısına ``rapor konu başlığıyla e-posta ile gönderilmiştir.


3.3 Çok görevlilik
UNIXin en büyük silahlarından biri süreçlerdir. Her süreç sistemde
bağımsız çalışan, birbirini etkilemeyen ve herbiri kendi kaynağını
kullanan programdır. Süreçler arkaplanda veya kabuğun kontrolünde
çalışabilir. Çekirdek, her sürecin kullandığı sistem kaynağından
haberdar olur ve bu kaynakların süreçler arasında adilce
paylaşılmasından sorumludur.

Bir süreç, aksi belirtilmedikçe çalıştığı süre içinde klavyeden bilgi alır ve ekrana bilgi verir.

Kullanıcıların haberi bile olmadan çalışan süreçler, Linux
makinasındaki G/Ç işlemlerini gerçekleştirebilmek için sürekli faaliyet
içinde bulunurlar. Onlarca süreçten bazıları kullanıcıların sisteme
girmesini sağlarken (getty) bazıları da WWW ve FTP gibi İnternet
tabanlı istekleri yerine getirir (httpd, ftpd).

4. Dosya ve Dizin İşlemleri
Tıpkı MS-DOSta olduğu gibi Linux dosya yapısının da hiyerarşik bir
yapıya sahip olduğunu söylemiştik. Temel dosya bilgisi önceki konularda
anlatıldığından burada sadece dosya ve dizinlerle ilgili özelliklere
değinilecektir.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:08 am

4.1 Erişim Hakları
Erişim hakları, Linux dosya sistemi güvenliğinin belkemiğini oluşturur.
Her dosyaya ayrı verilebilen erişim izinleri sayesinde çok daha rahat
bir sistem yönetimi gerçekleştirilebilir. Bu, konuya sadece sistem
görevlisi tarafından yaklaşıldığı zaman çıkartılabilecek bir sonuçtur.
Kullanıcı bazında erişim hakları bazen daha da anlamlı olabilir. Yanlış
kullanıldığında hoş olmayan süprizlere yol açabilir. Linux altında üç
çeşit erişim hakkı vardır :

· · · Okuma izni : Dosyanın okuma izni varsa içeriği görülebilir,
dizinin okuma izni varsa içerdiği dosyaların listesi alınabilir.

· · · Yazma izni : Dosyanın yazma izni varsa dosyayı değiştirebilir
veya silebilirsiniz. Dizine yazma izni verildiğinde dizin altındaki
dosyalar yazılabilir veya silinebilir.

Çalıştırma izni : Dosyayı çalıştırma hakkını verir.
Bir dosya veya dizin ilk yaratıldığı anda Linux tarafından öntanımlı
bazı izinler verilir. Genellikle bu izin çalıştırma ve okumadır.
Dosyanın oluşma anında verilen izini değiştirmek için erişim yetki
kalıbı olarak da bilinen umask komutu kullanılır. Daha fazla bilgi için
komuta ait man dosyasına bakın.

Erişim haklarının dışında bir dosyanın üç izin düzeyi daha vardır.
Bunlar, dosyanın sahibi, dosyanın grubu ve diğer kullanıcılardır.
Dosyanın sahibi, o dosyayı oluşturan kişidir. Her kullanıcının bir
grubu da olduğu için, dosya oluşturulurken kullanıcı hangi grupta ise
dosya da o gruba ait olacaktır. Dosyanın sahibi olmayan ve grubu da
dosyanın grubuyla uyuşmayan sistemdeki kullanıcılar ``diğer sınıfına
girerler.


4.2 Dosyanın Sahibinin ve Grubunun Değiştirilmesi
Bir dosyanın sahibini sadece sistemdeki root kullanıcı değiştirebilme
yetkisine sahiptir. Dosya sahibinin değiştirilmesi için chown komutu
kullanılabilir. Yukarıdaki dosyanın sahibini ozgur isimli kullanıcı
yapalım.

# chown ozgur deneme
Dosyanın yeni hali şöyle olur :

-rwxr-xr-x 2 ozgur users 182 Feb 12 03:58 deneme
chgrp komutu yardımıyla da dosyanın grubunu değiştirilebilir. Yukarıdaki dosyanın grubunu www yapmak için

# chgrp www deneme
komutu kullanılabilir. chown komutu, dosyanın hem kullanıcısını, hem de
grubunu değiştirme özelliğine sahiptir. chown komutundan sonra
kullanıcı ve grup isimlerini aralarında bir nokta kalacak şekilde
yazın.

$ chown ozgur.www deneme
$ ls -l deneme
-rwxr-xr-x 2 ozgur www 182 Feb 12 03:58 deneme
4.3 Diğer Dosya Sistemlerinin Kullanılması
Bir Linux işletim sisteminde dosyaların ve dizinlerin herbirisi sabit
disk, CDROM veya diğer bilgi saklamaya yarayan cihazların birer parçası
olan "dosya sistemlerinde" tutulur. Linuxun desteklediği pek çok dosya
sistemi vardır ve bunların her birisinin veri depolarken kullandıkları
yöntem birbirinden farklıdır.

Linuxta her dosya sistemi farklı bir dizinde tutulur ve bu dizinlerin
bilgisi /etc/fstab dosyasında yeralır. Açılış anında bu dosyada hangi
dosya sistemlerinin hangi dizinler altına yerleştirileceği okunur ve
buna göre makina açılır. Linux, kendisi için özel olarak geliştirilen
ext2 dosya sistemini kullanır.

Bir sistem görevlisi olarak çeşitli dosya sistemlerini tanımalı, bu
dosya sistemleri üzerinde hata oluşması durumunda zararı en aza
indirecek yolu bilmelisiniz. Bilgisayar başında geçireceğiniz
zamanınızın büyük bir bölümünü dosya sistemleri üzerinde
harcayacaksınız.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:08 am

4.4 Sembolik Bağlantılar
Bazı durumlarda, bir dosyayı oluşturup bu dosyanın başka bir dosyayı
işaret etmesi istenebilir. Genellikle sistem yöneticileri tarafından
kullanılan sembolik bağlantı yardımıyla bir dosya veya dizin, bunlara
karşılık gelen başka bir dosya veya dizin olarak gösterilir.

Aşağıda bir sembolik bağlantı örneği yeralıyor. Sistem görevlisi, /root
dizini altındayken /usr/src/linux dizinine geçmek istiyor.
/usr/src/linux dizinine işaret eden bir bağlantı kurmak için ln komutu
kullanılır. -s parametresi, bu bağlantının sembolik olacağına işaret
eder.

ln -s
linux:~# ls -l
total 116
drwxr-xr-x 2 root root 1024 Feb 14 08:13 kernel
-rw-r--r-- 1 root root 115695 Sep 15 1994 lodlin15.zip
drwx------ 2 root root 1024 Jan 7 1980 mail
-rw-r--r-- 1 root root 0 Feb 15 08:14 typescript
linux:~# ln -s /usr/src/linux linux
linux:~# ls -l
total 116
drwxr-xr-x 2 root root 1024 Feb 14 08:13 kernel
-rw-r--r-- 1 root root 115695 Sep 15 1994 lodlin15.zip
drwx------ 2 root root 1024 Jan 7 1980 mail
lrwxrwxrwx 1 root root 9 Feb 15 08:14 linux -> /usr/src/linux
-rw-r--r-- 1 root root 0 Feb 15 08:14 typescript
Bu işlemden sonra kullanıcının /usr/src/linux dizinine geçmesi için cd
linux" yazması yetecektir. Sembolik bağlantı dosyasını diğerlerinden
ayıran, satırın en solundaki l karakteridir.

4.5 Dosya Arşivleme ve Sıkıştırma
Linux altında dosya arşivlenmesi ve sıkıştırılması neredeyse belirli ve
standartlaşmış birkaç komut ile gerçekleştiriliyor. tar komutu
yardımıyla istenilen dosyaları arşivleyebilir, bunların üzerine
yenilerini ekleyebilir, istediğiniz zaman da tekrar açıp eski haline
getirebilirsiniz. GNU gzip komutu ise dosyaların sıkıştırılması (zip)
ve sıkıştırılmış dosyaların açılması (unzip) işlemlerini yapabiliyor.
Fazla disk alanınız yoksa bu iki komut her zaman yardımınıza koşacaktır.

4.6 Dizin Tarama
Linux işletim sistemini ilk kurduğunuz anda, yüzlerce dizin altında
binlerce dosyanız olacaktır. find komutu, bu dosyaların arasında tarama
yapabilmek için geliştirilmiştir. Bu komutla sadece dosya isimlerine
değil, dosyanın sahibi, erişim hakları, son erişim tarihi gibi verilere
de ulaşmak mümkündür. find komutunun en sık kullanış şekli şudur :

find -name
dizin-ismi yerine taranacak olan dosyanın bulunduğu dizin ismi yazılır.
-name parametresinden sonra ise aranan dosyanın ismini girin. Burada
"*" ve "?" gibi joker karakterlerini de kullanabilirsiniz. (Bu gibi
özel karakterler hakkında daha geniş bilgi Bash kabuğu konusu altında
bulunabilir)

Aşağıda, find komutunun kullanımına ilişkin birkaç örnek yeralıyor.

$ find . -name "*.html"
(bulundugunuz dizinden itibaren sonu .html ile biten dosyalari arar)
$ find /home/halil -name "screen"
(/home/halil dizininden itibaren screen isimli dosyalari arar)
Bu komut, -type d parametresi yardımıyla sadece dizin isimleri arasında arama yapar.

$ find /usr/ -name "linux" -type d
find komutuna bir alternatif olan locate komutu ile dosyalar çok kısa
bir sürede taranabiliyor. update komutu, her sabah belirli bir saatte
sistemdeki tüm dosya ve dizin isimlerini bir veri tabanına yükler. Daha
sonra bu dosyada yeralan belirli bir dosya veya dizin ismini locate ile
arayabilirsiniz:

# locate pico
/usr/bin/pico
/usr/man/man1/pico.1.gz
Yukarıdaki komut ile içinde pico kelimesi geçen dosyaları bulduk.

4.7 mtools MSDOS Arabirimi
Linux altından, MS-DOS formatlı disketlere ulaşmayı kolaylaştıran
paketin ismi mtools olarak biliniyor. Bu isim, paketin tüm komutlarının
ilk harfinin "m" olmasından kaynaklanmış. Paketle birlikte gelen
çeşitli yardımcı programlar sayesinde MS-DOS formatlı diskette yeralan
dosyalar listelenebilir, silinebilir, disket formatlanabilir, hatta
disketin kimliği değiştirilebilir.

Son çıkan mtools paketi, 2MB formatlı disketleri de tanıyabiliyor.
Aşağıda, mtools paketinden çıkan bazı komutlar ve örnek kullanımları
gösteriliyor.

mdir : disketin içeriğini görüntüler.

linux:~# mdir a:
Volume in drive A is SYSTEM_BT
Directory for A:/

IO SYS 40566 9-30-93 6:20a
MSDOS SYS 38138 9-30-93 6:20a
AUTOEXEC BAT 91 3-29-95 10:23a
NDD
3-29-95 10:26a
CHKLIST MS 81 11-07-96 7:00p
VGA_45
3-29-95 10:28a
YARDIM
3-29-95 10:17a
UTIL
3-29-95 10:17a
VIRUS
3-29-95 10:17a
9 File(s) 291328 bytes free
linux:~#
mcopy : Bir dosyayı Linuxtan diskete, disketten Linuxa aktarır.

linux:~# mcopy a:/autoexec.bat .
Copying AUTOEXEC.BAT
mdel : DOS dosyasını siler

mformat : Disketi formatlar.

mmd : Disket üzerinde dizin oluşturur.

MSDOS mtools arabirimi aynı zamanda VFAT tipi uzun dosya isimlerini de
ekranda gösterebilir. Eğer dosya ismi, tek bir DOS ismi içine
sığmıyorsa ve 8+3 kuralını bozuyorsa uygun bir kısa isim yaratılır.

Bunun yanında mtoolsun 2 Mblık disketleri okuyabilme özelliği de
vardır. mtools paketinin konfigürasyon dosyası /etc/mtools.conftur. Bu
dosyanın kullanımı için mtools(1) man dosyasından yararlanabilirsiniz.

5. Linux Sistem Yönetimi
Bir işletim sistemi, marka ve modeli ne olursa olsun bakım isteyen bir
araçtır. Yapılacak küçük bir hata, veya hatayı gösteren bir işaretin
gözardı edilmesi, zaten değerli olan zamanın boşa gitmesine neden olur.
Linux da açık bir işletim sistemi olduğundan, sorumluluk sahibi sistem
yöneticisi tarafından açık tutulduğu süre içinde verimli ve düzgün
çalışması için gerekli özen gösterilmelidir. İnternet üzerinde üzerinde
500 kullanıcı olan , veya ftp.linux.org adresi gibi her hafta
onbinlerce ziyaretçisi olup ağır sorumluluklar yüklenen Linux
makinaları vardır. Bunların bir saat boyunca bile kapalı kalması, o
anda bağlanmayı bekleyen pek çok kullanıcıyı mağdur durumda
bırakacaktır.

Performansı etkileyen unsurların başında, önlemek pek de elinizde
olmasa da elektrik kesintileri ve makinanın kapalı olduğu zamana denk
gelen çekirdek değişimleridir. Bu tür donanımsal etkileri bir tarafa
bırakırsak sistem yöneticisinin uyması gereken ve İnternet etikleri
dediğimiz davranış kuralları vardır. Bu kurallara öncelikle sistem
sorumlusu uymalı ve kullanıcıları da uymaya zorlamalıdır. Açık işletim
sistemlerinin en büyük sorunlarından biri olan güvenlik konusuna sistem
yöneticisi belirli günler zamanının bir bölümünü ayırmalıdır.
Kullanıcılardan gelebilecek her türlü saldırı, sisteme onarılması çok
zor olabilecek zararlar verebilir. Bunun için düzenli olarak dosyaları
kontrol edin ve şüpheli durumlarda araştırma yapmaktan çekinmeyin.

Yukarıdaki tabloya bakarak işinizin zor olduğu kanısına kapılmayın,
zira tüm bu denetleme mekanizmasını basitleştirebilirsiniz. Yapılacak
tüm rutin işleri bir programa yazıp günün veya haftanın belirli
saatlerinde bu programı çalıştırın ve olabilecek tüm hata mesajlarını
bir dosyaya yazın. Bu dosyayı boş bir vakitte inceleyerek programın ne
kadar düzgün çalıştığını gözlemleyebilirsiniz. Bunun yanında sistem
yönetimini zevkli kılacak uygulama programları da vardır. Bu uygulama
yazılımlarından bazıları o kadar gelişmiştir ki yapamadıkları tek iş
yemek pişirmektir.

Yabancı kaynaklı yayınlardan Essential System Management (Frisch) ve
Essential System Administration (OReilly) bu yönde tavsiye edilebilecek
kitaplar. Piyasada bulunan Türkçe kitapların hiçbirisinde sistem
yönetimine ciddi olarak değinilmediği için Türkçe yayın bulmak gayet
zor.

5.1 Yetkili Kullanıcı ve Diğer Kullanıcılarla İlişkiler
Sistemin en büyük sorumlusu root şifresini bilen kullanıcıdır. Yukarıda
da belirtildiği gibi bu şifrenin sorumluluğu büyüktür. Sistem
yöneticisi, makinadaki kullanıcıların isteklerini ve şikayetlerini
yönelttikleri tek merci durumundadır. Burada karşılıklı güven
sözkonusudur, bunu da sistem görevlisi herkese hissettirmelidir. root
kullanıcısının, başkalarından gözünüz gibi sakladığınız e-posta ve
dosyaları sizden habersiz okuduğunu öğrenseydiniz tepkiniz ne olurdu ?

Root kullanıcısının sahibinin haberi olmaksızın sistem kullanıcılarına
ait dosyaların yerini ve izinlerini değiştirmesi de uygun değildir.
Zorda kalsanız bile, başkalarına ait hiçbir dosyayı silmeyin veya
içeriğini değiştirmeyin. Belki de sıkışık bir durumdan kurtulmanın
başka bir yolu vardır ?

Temel olarak zaman zaman kullanıcıları bilgilendirmek hoş bir davranış
olarak karşılanır ve onların Linuxa olan ilgilerini perçinleyebilir.
Örneğin /etc/motd ve /etc/issue dosyalarına periyodik olarak çekirdek
değişimlerini ve eklenen uygulama programlarını haber veren birkaç
satır iliştirebilirsiniz. Sistemde açılan her kullanıcı hesabına Linux
Çokça Sorulan Sorular (Linux ÇSS), çeşitli UNIX belgeleri ve İnternet
hakkında bilgilendirici dökümanlarının yeraldığı bir dizi e-posta da
yollanabilir. Bu konuda yaratıcılığınızı konuşturun.

5.2 Sistem Kuralları
Kullanıcı hesabı açmadan önce birkaç basit kuralı tanımlayıp
kullanıcılardan bunlara uymalarını istemelisiniz. En basitinden birkaç
kural, bir hesabın birden fazla kişi ile kullanılmaması, sistemin
güvenliğini zedeleyecek crack, cops, satan gibi programların diğer
kullanıcıların zararına çalıştırılmaması ve sistem kaynaklarının
sorumsuzca tüketilmemesi olarak sayılabilir.

Siz, en iyisi yukarıda yeralan kuralları birkaç madde halinde yazın ve
sistemdeki herkesin bu maddelere uyacağını taahhüt eden imzasını alın.
Tatsız durumların çıkmaması için de önlem almayı ihmal etmeyin.

5.3 Sistemin Yedeklenmesi
Makinanızın belirli aralıklarla yedeklenmesi, sistem güvenliğinin bir
parçası sayılabilir. Donanımdan meydana gelen bir hata sonucu veya
yanlışlıkla girilen bir komut, sistemi açılamaz hale getirebilir. Ancak
yedekleme ile bu tür kullanıcı hatalarının önüne geçebilirsiniz.
Yedekleme genellikle tüm sistem üzerinde yapılmaz. Sadece önemli sistem
bilgilerini içeren dizinler yedekleme aşamasına girmelidir.

Yedekleme üniteleri olarak teyp, disket veya başka diskler
kullanılabilir. Teypler, büyük miktarda yedekleme işlemleri için ön
plana çıksa da birkaç dosyadan oluşan paketlerin korunması söz konusu
olacaksa disketler daha pratiktir. İnternet üzerinde ise bağımsız bir
makina, kendi rutin görevi dışında yerel ağda bulunan makinaların
yedeklerini belirli gün ve saatlerde almak üzere programlanabilir.

Sistemde fazla miktarda kullanıcı varsa yedekleme işlemi ciddi bir
düzene oturtulmalıdır. Sistemdeki hayati dosyalar örneğin her hafta,
üzerinde kullanıcıların bulunmadığı akşam saatlerinde yedeklemeye
sokulabilir.

Yedekleme için birkaç yol önerilebilir. Kullanışlı olması için
yedeklemeyi yapan program, yedeklenen dosyalar arasındaki belirli bir
dosyayı kolayca açabilmelidir. Bunun yanında, yedek bilginin de
bozulması ihtimali vardır. Yedeğin içindeki tek baytın bozulması, bazı
durumlarda tüm yedeğin çöp yığını haline gelmesine yol açabilir. Doğru
yedekleme programının kullanılması bu anda önem kazanır.

Yedeklenecek olan dizinlerden en önemlileri, sistem konfigürasyon
dosyalarının yeraldığı /etc, kullanıcı dizinlerinin yeraldığı /home,
bazı X Window dosyalarının bulunduğu /usr/X11/lib/X11 dizini altındaki
bazı dosya ve dizinler, /usr ve /usr/local dizinde yeralan bazı dizin
ve dosyalar ile /root dizinidir. Şart olmasa da yedekleme için yeriniz
bolsa /tmp dizinini de koyabilirsiniz.

Elektronik postaları ( /var/spool/mail) da unutmamak gerekir. Yoksa,
çok meşhur olan "e-meyılım cyber-spacede kayboldu" cümlesini sıkça
duymaya başlarsınız.

Aşağıdaki komut, /usr ve /home dizinlerini diskete yedekler.

$ tar cvMf /dev/fd0 /usr /home
tar komutununa verilen M parametresi yardımıyla bir disket dolduğu
zaman başka bir diskete devam etmenizi sağlar. Dizinleri sıkıştırarak
atmak için z seçeneğini vermek yeterli olur. Sıkıştırarak yedekleme
disket ya da teypte yer kazandıracaktır, ancak hata olduğunda verilerin
kurtarılması daha zor olacaktır. Açmak için

$ tar xf /dev/fd0
komutu yeterlidir. Sıkıştırılarak diskete atılan yedekler için açarken
de "z" kullanın. Disketleri sıra ile numaralandırmayı ihmal etmeyin,
yoksa bir disketten fazla yer kaplayan arşivleri açamazdınız.

Linuxta gerek SCSI, gerek floppy teyp desteği vardır. Özellikle çok
veri yedekleyecekseniz teypler kaçınılmaz olur. Teyplere yedek alırken
de yukarıdaki floppy orneklerindeki gibi tar kullanabilirsiniz. tarın
yanı sıra sıkça kullanılan yedekleme komutları arasında dump ve
restore, cpio ve dd gösterilebilir. Linuxta ilk SCSI teyp sürücüye
/dev/st0, ikinciye /dev/st1 ... kullanarak, PClerde sıkça kullanılan
``floppy teyplere de /dev/ftape üzerinden erişebilirsiniz. Piyasada
bulacağınız ortalama floppy teyplerin kapasiteleri 120M, 4mm SCSI
teyplerin 4G, 8mm SCSI teyplerin ise 7G kadar olacaktır. Teybin
kapasitesi kullandığınız sürücünün yeteneğine ve teybinizin uzunluğuna
göre değişir. Örnek olarak, bütün sistemin tar kullanarak ilk SCSI
teybe yedeklemek için,

# tar cvf /dev/st0 /
Bir TCP/IP ağınız varsa, ve birden fazla Linux ya da UNIX makinası
kullanıyorsanız, tek bir teyp sürücü ile bütün makinalarınızın, hatta
Windows makinalarınızın bile (Linuxun yardımıyla) yedeğini
alabilirsiniz. Bu iş için amanda gibi daha özelleşmiş ve yedekleme
işlemini otomatikleştiren bir program kullanabileceğiniz gibi, GNU
tardan da yararlanabilirsiniz. Örneğin tar ile, cclub.metu.edu.tr
makinasından, linux.org.tr makinasındaki floppy teybe yedek almak için,

cclub:~# tar cvf linux.org.tr:/dev/ftape /home
yukarıdaki komutun çalışması için linux.org.tr makinasının rootunun
.rhosts dosyasında cclub makinasının rootuna izin verilmiş olması
gerekir. Bu işlem güvenlik için sakıncalı olduğundan, bu iş için özel
bir kullanıcı açmak gibi bir yönteme başvurulabilir. Örneğin
linux.org.trda yedek adlı bir kullanıcı açtığımızı düşünelim. Bu
durumda yukarıdaki komutu,

cclub:~# tar cvf yedek@linux.org.tr:/dev/ftape /home
şeklinde yazabiliriz.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:09 am

5.4 Sistemin Güncellenmesi
Tekrar Linux yüklenecek olan makina üzerinde halihazırda Linux
bulunmasının yararları olduğu gibi bazı sakıncaları vardır. İlk olarak
yararlarına değinmek gerekirse, yapılacak aslında sadece işletim
sisteminin bulunduğu bölümü değiştirmektir. Takas alanının ayrılması,
kullanıcı alanının ayrılması gibi işlemler bu durumda önceden yapılmış
oluyorlar. Ancak yeni işletim sisteminin yüklenmesinin bazı zararları
da var.

Herşeyden önce çalıştığı bilinen bir işletim sistemi yenisi ile
değiştiriliyor. Gerçekten bunu gerektirecek bir sebep olmadıkça bu tür
güncellemelerden kaçınılması veya en aza indirilmesi gerekir. Yeni bir
sistem, yeni bilinmeyenler ve az da olsa bile çalışmama riski
getirecektir.

Eğer sistem üzerinde belirli hizmetler veriliyorsa o hizmetlere ilişkin
verilerin bu güncelleme esnasında yok olmamasına dikkat edilmeli.
Mesela makina bir web sunucu olarak kullanılıyorsa web dosyalarının bir
şekilde yeni sisteme aktarılması gerekecektir .

Benzer bir şekilde makinaya ait tanımların (/etc) ve standart dağıtım
dışında yüklenmiş paketlerin önceden yedeklenmesi gerekir. Yoksa
herşeye yeniden başlamak gerekebilir.

Güncelleme için iki yöntem akla gelebilir, doğrudan yeni sistemi
eskisinin üzerine bindirmek veya eskisini silerek yeniden yüklemek.
Slackware sürümü için en sağlıklısı eski sistemi silmektir. Çünkü
değişik dağıtımlarda dosya dağılımı farklılıklar göstere bilmektedir.
Bunun sonucunda bazı dosyalar birden fazla yerde gözükebilmektedirler.
Bir diğer sakınca ise setup yazılımının bazen bu durumda şaşırabilmesi
ve hata vermesi. Bazı ticari Linux sürümleri (Red-Hat, Debian, Caldera
gibi) eski sürümü silmeye gerek bırakmadan sistemi güncelleme
özelliğine sahipler.

Güncellemeniz gerekebilecek dizinler, /var/spool/mail, kullanıcı
dizinleri (root dahil), /usr altında gerekli dizinler,/var/adm/ ve /etc
olarak sayılabilir. Bazen /etc içinde yer alan dosyaların yeri veya
şekli değişmiş olabilir. Onun için en güvenlisi teker teker dosyaları
inceleyip kopyalamaktır. Belirli dosyaları yeni sistemi kurduktan sonra
hemen kopyalayabilirsiniz :

/etc/group
/etc/printcap
/etc/hosts ...
Daha önce shadow kullanmayan bir sistemden shadow sistemine
geçiyorsanız, /etc/passwd ve /etc/shadow dosyalarında gerekli
değişiklikleri yapmadan yeni yerine kopyalamayın.

5.5 Çekirdeğin Derlenmesi
Bu bölümde, çekirdeğin konfigürasyonu ve derlenmesi için gerekli
bilgiler vardır. Çekirdek derleme uzun ve zahmetli bir işlemdir.
Derleme aşamasını en kısa zamanda ve en uygun yoldan gerçekleştirmek
gerekir. Derleme işlemi, kullanıcının önüne kafasını karıştıracak kadar
çok seçenek sunar.

Nedir bu çekirdek? Genel anlamda çekirdek, yazılımın ve donanımın
arasında bekleyerek iletişimi sağlayan bir arabirimdir. Çalışan tüm
programların ve süreçlerin hafıza ile olan ilişkilerini düzenler.
İşlemcinin gücünün tüm bu programlar arasında adil bir şekilde
dağıtımını üzerine alır. Bu işlemleri kullanıcının haberi olmadan her
an durmaksızın yapar.

Çekirdek kaynak dosyaları diskte hatırı sayılır bir alan tutar. Örneğin
sürüm 2.0.20 yaklaşık 6Mb disk alanı kaplar. Açıldığı zaman ise toplam
kapladığı alan 24 Mb olur. Derleme aşamasından sonra bu rakam 30 Mbyi
geçer. Her eklenen aygıt sürücü desteği bir miktar daha yer alır.

Kullandığınız sisteme göre çekirdeğin derlenme süresi değişkenlik
gösterir. 12 Mb 486DX4/100 makinasında, 5 dosya sistemi desteği, ağ
desteği ve ses kartı sürücüsü ile yaklaşık 30 dakika sürer. Aynı
konfigürasyonu içeren çekirdeğin derlenmesi ise daha güçsüz bir makina
olan 8Mb 386DX/40 altında 1.5 saati bulur. Derlerken gidip çayınızı
için, biraz televizyon seyredin. Makinaniz 386 ise bir banyo alıp
dışarı çıkın, alışveriş yapın. Çok ümitsiz bir durumdaysanız, yapılacak
en iyi şey en yakın bilgisayar satıcısına uğrayarak yeni fiyatları
sormak :-)

Çekirdek kaynak kodu , ODTÜ ftp arşivindeki adresinden veya
tsx-11.mit.edu adresinin yansısını tutan herhangi bir adresten
alınabilir. Bu dizin altındaki Linux sürümlerinin bir tanesini (v1.2,
v2.0, v2.1 gibi) seçtikten sonra altındaki dosyayı alabilirsiniz.
Dosyanın ismi linux-x.y.z.tar.gz yapısındadır.

Aşağıdaki örnekte ODTÜ ftp arşivinden 2.0.20 sürümünün alınışı gösterilmektedir:

$ ftp ftp.metu.edu.tr
Connected to ephesus.cc.metu.edu.tr.
220-
220-Welcome to METU Ftp Site !
220-
220-All logins and transfers are logged with your hostname.
220-If you do not agree with this policy, please cancel now.
220-
220 ephesus FTP server (Version wu-2.4(5) Wed Jan 10 18:06:56 EET 1996) ready.
Name (ftp.metu.edu.tr:gorkem): ftp
331 Guest login ok, send your complete e-mail address as password.
Password:
230-################################################## ########################
230-## Welcome to the Middle East Technical University Ftp Archive ##
230-################################################## ########################
230-
230-
230-Hello ftp@compclup.ceng.metu.edu.tr !
230-You are the 19. anonymous user.
230-Maximum number of users allowed is 100.
230-Local Time is Tue Nov 5 12:19:41 1996.
230-
230-Mirrored sites are placed under the directory /pub
230-This archive is maintained by ftp.metu.edu.tr" class="postlink" target="_blank" rel="nofollow">ftpload@ftp.metu.edu.tr
230-You can reach this archive via FSP at port 21.
230-
230-You can reach public directories via "cd dirname"
230-command independent of your current location;
230-e.g. "cd linux" instead of "cd /pub/linux"
230-
230 Guest login ok, access restrictions apply.
ftp> cd /pub/linux/tsx/sources/system/
250-Please read the file README
250- it was last modified on Mon Sep 16 11:36:00 1996 - 50 days ago
250 CWD command successful.
ftp> dir
200 PORT command successful.
150 Opening ASCII mode data connection for /bin/ls.
total 66
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 36981 Sep 16 12:36 CREDITS
drwxr-xr-x 3 ftpload ftp-adm 512 Oct 13 15:59 Historic
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 12056 Sep 16 12:36 README
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 512 Oct 14 11:47 SillySounds
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 512 Oct 13 18:17 testing
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 512 Oct 14 11:47 v1.0
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 2048 Oct 31 21:55 v1.1
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 1024 Jun 25 11:34 v1.2
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 6656 Sep 27 04:24 v1.3
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 1536 Nov 2 00:05 v2.0
drwxr-xr-x 2 ftpload ftp-adm 512 Nov 2 21:33 v2.1
226 Transfer complete.
ftp> cd v2.0
250 CWD command successful.
ftp> bin
200 Type set to I.
ftp> dir linux*
200 PORT command successful.
150 Opening ASCII mode data connection for /bin/ls.
total 141009
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5859566 Jul 3 11:22 linux-2.0.1.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5940281 Jul 27 06:39 linux-2.0.10.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5952403 Aug 5 03:01 linux-2.0.11.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5954278 Aug 9 12:53 linux-2.0.12.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5981780 Aug 16 06:19 linux-2.0.13.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5984960 Aug 20 11:52 linux-2.0.14.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5986368 Aug 25 06:20 linux-2.0.15.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5990228 Aug 31 14:03 linux-2.0.16.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5991606 Sep 2 06:37 linux-2.0.17.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5993351 Sep 5 10:38 linux-2.0.18.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5997342 Sep 11 10:21 linux-2.0.19.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5861789 Jul 5 12:09 linux-2.0.2.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5997693 Sep 13 08:53 linux-2.0.20.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5999162 Sep 20 09:51 linux-2.0.21.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 6009488 Oct 8 13:02 linux-2.0.22.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 6010694 Oct 18 08:20 linux-2.0.23.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5931967 Jul 6 07:53 linux-2.0.3.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5926911 Jul 8 08:48 linux-2.0.4.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5927899 Jul 10 08:23 linux-2.0.5.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5929807 Jul 12 07:22 linux-2.0.6.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5931378 Jul 15 07:38 linux-2.0.7.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5936467 Jul 20 02:52 linux-2.0.8.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5939510 Jul 26 04:09 linux-2.0.9.tar.gz
-rw-r--r-- 1 ftpload ftp-adm 5843677 Jun 9 23:36 linux-2.0.tar.gz
226 Transfer complete.
ftp> get linux-2.0.20.tar.gz
200 PORT command successful.
150 Opening BINARY mode data connection for linux-2.0.20.tar.gz (5997693 bytes).
226 Transfer complete.
5997693 bytes received in 136 secs (43 Kbytes/sec)
ftp> quit
221 Goodbye.
Sisteme root olarak giriş yapın ve /usr/src dizinine geçin. Linuxun
kurulması aşamasında çekirdekleri de kurmuş iseniz bu dizinde linux
isminde ve eski çekirdeğin kaynak kodlarını kapsayan bir alt dizin
göreceksiniz. Genellikle her kullanıcının yaptığı, bu dizinin ismini o
an çalışan çekirdeğin sürümüne göre değiştirmektir. Çekirdek sürümünü
bulmak için ise uname -r komutunu kullanabilirsiniz.

$ uname -r
2.0.23
Bu komuttan çekirdeğin 2.0.23 sürümü olduğunu anlayabiliriz.

Çekirdek kodunu içeren paketi açmadan önce /usr/src dizinine
kopyalayın, ve açmadan önce bu dizinde linux isimli bir dizinin
olmadığına emin olun. Şimdi /usr/src içinde iken sıkıştırılmış çekirdek
kodunu tar komutu yardımıyla açın.

# tar -zxf linux-x.y.z.tar.gz
Komutun işletimi bitince linux dizini oluşur. İlk defa derleme işlemi yapacaksanız aşağıdaki komutları sırasıyla yazın.

# cd /usr/include
# rm -rf asm linux scsi
# ln -s /usr/src/linux/include/asm-i386 asm
# ln -s /usr/src/linux/include/linux linux
# ln -s /usr/src/linux/include/scsi scsi
# cd /usr/src/linux
# make mrproper
Çekirdeğin Kurulması
LILO, bilgisayarın açılışı anında çekirdek ile ilgili düzenlemeleri
okur, buna göre hangi çekirdekten açması gerektiğini anlar.
Konfigürasyon dosyası biraz karmaşık olmasına rağmen kullanım
aşamasında büyük yararlar sağlar. /etc/lilo.conf dosyasının içinde
gerekli olan kurulum bilgileri vardır. Bu dosyanın bir bölüm aşağıda
görülüyor.

image = /vmlinuz
label = linux
root = /dev/hda1

other = /dev/hda1
label = dos
table = /dev/hda
image = ibaresi kurulu olan çekirdeğe işaret eder. Çoğu kullanıcı bu
kısma vmlinuz yazar. label = bölümünde hangi işletim sistemi veya
çekirdek sürümünun açılışta kullanılacağı yazılır. Hemen altındaki root
bölümünde ise label = kısmında seçilen işletim sisteminin hiyerarşik
sırada en üst dizin yapısı yazılır. Eski çekirdeğin bir yedeğini alın
ve yeni derlediğiniz çekirdeği image = satırında belirtilen yere
kopyalayın.

# cp zImage /vmlinuz
Şimdi LILO programını çalıştırın. Komut satırında lilo yazmak
yeterlidir. `* karakteri, çalıştırılacak ilk çekirdeği veya sistemi
gösterir.

# lilo
Added linux *
Added dos
LILO ve konfigürasyonu hakkında , daha fazla bilgi LILO-NASIL çevirisinden alınabilir.

Yeni bir çekirdeği derledikten sonra LILO üzerinden ekleme yapmak ve açılış anında kullanmak için /etc/lilo.conf dosyasındaki

image = /vmlinuz
label = Linux
root = /dev/hda1
satırlarının kopyasını çıkarın, image , label ve root yerine sırasıyla
yeni derlenen çekirdeğin sabit disk üzerindeki yerini, ismini ve Linux
işletim sisteminizin kök dizinini yazın. Bunlara ek olarak, açılış
anında bekleme sağlamak ve seçim yapabilmek için konfigürasyon
dosyasının başına delay = xxx ekleyebilirsiniz. xxx sayısı, gecikme
zamanı saniyenin onda biri olarak verilir. Bu sayede açılış anında ,
örneğin shift tuşuna basılarak istenen çekirdeğin ismi (label =
satırında yazılan isim) seçilir ve çalıştırılır.

Çekirdeğin Yamanması (patch)
Çekirdeğin her yeni sürümüyle birlikte bir önceki sürümünun yaması da
gelir. Yamayı uygulamak, tüm çekirdeğin tekrar derlenmesinden daha
kolaydır. Örnek olarak, elinizde 2.0.10 çekirdeği var ve ftp adresinde
2.0.11 sürümü bekliyor. Halihazırdaki çekirdeği 2.0.11 sürümüne
yükseltelim:

Yamayı önce /usr/src dizinine kopyalayın. Bu dizin altında iken

# zcat patch-2.0.11.gz | patch -p0
veya eğer sıkıştırılmış değilse

# patch -p0 < patch-2.0.11
yazın. Bu komutun ardından satırlar ekrandan kaymaya başlayacak ve yama
işlemi tamamlanacaktır. Satırlar bazen o kadar hızlı kayar ki neler
yazdığını bile göremeyebilirsiniz. Yamanın başarılı bir şekilde
tamamlandığından emin olmak amacıyla, /usr/src/linux dizini altında
.rej uzantılı dosyalara bakın.

# find . -name *.rej -print
Komut, .rej uzantılı dosyalar bulursa yama işlemi tamamlanamamış demektir. Eğer yama işlemi tamamlanırsa, sırasıyla

# make clean
# make config
# make dep
komutlarını yazın. Bu komutlarla ilgili detaylı bilgi önceki konuda anlatılmıştır.

patch komutunun alabildiği bazı seçenekler vardır. patch -s komutu
oluşabilecek tüm hata mesajlarını ekrana yazar. Diğer yama seçenekleri
man patch yazarak görülebilir.

Birkaç yamanın ardından, .orig uzantılı dosyalar etrafta dolaşmaya
başlar. Bu dosyalar gereksizdir, büyük yer kapladıkları için
silinmeleri gerekir. Aşağıdaki komut yardımıyla /usr/src/linux dizini
altında .orig uzantılı dosyaları silebilirsiniz.

# find /usr/src/linux -name *.orig -exec rm -f {} ;
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:09 am

5.6 Modüller (Yüklenebilir Çekirdek Parçaları)
Linux işletim sistemi çekirdeğinin boyu genellikle 400-600Kb
arasındadır. Hantal çekirdeklerde bu sayı 800Kblara kadar çıkabilir.
Çekirdeğin boyunun büyümesi, sistemin performansını olumsuz yönde
etkiler. Özellikle bilgisiz kullanıcıların gerekli gereksiz tüm desteği
çekirdeğe yüklemesi sıkça görülür. Bunun önüne geçmek de deneyim ister.

Linuxa özgü özelliklerden birisi modüllerdir (yüklenebilir çekirdek
parçaları). Modüller sayesinde nadiren gerekli duyulan bir çekirdek
parçası sadece gerektiği zaman çekirdeğe eklenir. Örneğin Java
programlarını her zaman çalıştırmak istemiyorsanız, bu desteği modül
olarak derleyip bir kenara koyarsınız. Ne zaman bir Java programı
çalıştırılacaksa bu modül hafızaya yüklenecektir.

Bir modül, çekirdeğin derleme aşamasında `M parametresiyle tanımlanır.
Her desteğin modülü henüz geliştirilmemiş olmasına rağmen bu sayı gün
geçtikçe artmaktadır. İlginizi çekebilecek modüller arasında disket
desteği, yazıcı desteği, minix dosya sistemi desteği veya SCSI aygıt
sürücü desteği sayılabilir.

Bir modülü derledikten sonra modüle ait dosya /lib/modules dizini altında yeralır. Burada istenilen bir modül

# insmod modul-ismi
komutuyla çekirdeğe eklenir. Modülü hafızadan çıkarmak için

# rmmod modul-ismi
yazın. Hafızadaki modüllerin bir listesini görebilmek için de lsmod komutu kullanılabilir.

kerneld komutu, arkaplanda çalışarak gerekli olan modülleri anında
yükler. Bu sayede çekirdeğe eklemek için insmod komutuna gerek kalmaz.
Ayrıca belirli bir süre içinde kullanılmayan modülleri de çekirdekten
atar.

5.7 Yeni Yazılımların Yüklenmesi
Linux işletim sistemi, benzerlerine nazaran çok büyük bir hızla
genişliyor. Her an yeni bir program, yeni bir yazılım piyasaya çıkıyor
ve bunları takip etmek de gittikçe zorlaşıyor. Bir ftp adresini kontrol
ettikten iki gün sonra tekrar bakıyorsunuz ki üç-beş yeni yazılım
gelivermiş.

Tabi ki her an her programı makinanıza indirip açmak zorunda
değilsiniz. Buna ne zamanınız, ne de sabit diskiniz yeter (Linuxun
sunsite arşivi 20GBtan fazla yer kaplıyor!). Öyleyse tespih çeker gibi
program indirmek veya varolan yazılımları güncellemek komik olur.
Sadece gereken zamanda gereken dosyaları makinanıza kurmalı veya
güncellemelisiniz.

Bu işlem çekirdek için de geçerlidir. Bazı çekirdek fanatikleri
çekirdeği çıktığı anda makinalarına indirir ve derlerler. Linuxa çok
önemli bir fonksiyon kazandırmayacaksa her an çekirdek derlemek hem
zaman kaybı olur, hem de derleme esnasında sistemi yavaşlatarak diğer
kullanıcıları kızdırır.

Kurmak istediğiniz ve ftp adresinden bulup getirilen dosya çok büyük
ihtimalle tar ve gzip ile arşivlenip sıkıştırılmıştır. Bu dosyanın sonu
genellikle tar.gz, tgz veya tar.Z ile biter. Dosya kaynak koduyla veya
çalıştırılabilir program olarak dağıtılıyor olabilir . Her iki durumda
da yapılacak işlemler birbirine benzer.

Öncelikle yazılımın açıldığı zaman hangi dizine kendini
yerleştireceğine bakmak gerekir. Bunu tar komutunun -t seçeneği ile
kontrol edin. compress ve gzip ile sıkıştırılmış dosyalar için,

# tar -ztvf dosya.tar.gz
komutu kullanılabilir. Çok nadir durumlarda dosya, kendine ait bir
dizin yaratmaz, onlarca programı ve konfigürasyon dosyasını
bulunduğunuz dizine yazar. Karmaşıklık yaratan bu durumdan ancak arşivi
ayrı bir dizin altında açmakla kurtulabilirsiniz.

Linuxçular yeni bir yazılımı denemek istediklerinde arşivi genellikle
/usr/src veya /usr/local/src dizini altına kopyalarlar ve burada açarak
biraz sonra anlatılacak konfigürasyon işlemini uygularlar. Derleme
gerektirmeyen bazı programların ise doğrudan kök dizinde açılmaları
gerekebilir. Bu programlar açıldıkları anda çalışmaya hazırdırlar.

/usr/src veya /usr/local/src dizini altına dosyayı açtıktan sonra bol
miktarda dosya ve dizinle karşılaşabilirsiniz. Buna en iyi örnek Linux
çekirdeğidir. Burada yeralan bazı anahtar dosyalar yazılımın kurulması
için hayati önem arzeder.

Öncelikle README, README.linux ve varsa INSTALL dosyalarının gözden
geçirilmesi gerekir. Bunlar sırayla bir kullanıcı olarak dosyaları
nasıl kuracağınızı ayrıntılarıyla söyler. Kurma aşamasında dikkat
edilecek dosyalardan ilki Makefile veya makefile dosyasıdır. Bu
dosyanın içinde (nadiren) küçük birkaç değişiklik yapmak gerekebilir.
Diğer kontol edilmesi gereken dosya ise varsa config.h dosyasıdır. Bunu
da sistem gereksinimize göre değiştirmelisiniz. Bazen başta derleyici
olmak üzere sistemdeki yazılımı baştan aşağı kontrol eden programlar
olabilir (configure gibi). Bunların da komut satırından
çalıştırılmaları gerekir. Varsa Makefile dosyasına göre yazılımı kurmak
için make komutunu kullanın. make komutu kuruluma make all, make
install gibi bazı parametreler alabilir. make all, halihazırda yeralan
tüm yazılımları kurarken make install, bu yazılımı konfigürasyon
dosyalarının gösterdiği dizinlere yerleştirirler.

Çoğu büyük paketler, man dosyalarıyla birlikte gelirler. Bunları da
diğer man dosyalarının yanına (/usr/man) koymak için ayrı bir make
install.man türü komut kullanmak gerekebilir.

Her durumda, mutlaka README dosyasını okuyun. Biraz sıkıcı gelse de sizi zaman kaybından kurtaracaktır.

Slackware dağıtımını kullanıyorsanız, yüklenmiş yazılımları silmek için
2 yolunuz var. Birincisi, root olarak sisteme girip, istemediğiniz
programları tek tek komut satırından silebilirsiniz. Ama bu size
önerebileceğimiz bir yol değil ve çok fazla sakıncası var. Örneğin,
programı silip, ona olan bağlantıları unutabilirsiniz. Ya da tam tersi
olabilir. İkinci yol ve en geçerlisi, Slackware dağıtımı ile gelen
pkgtool programı kullanmanız. pkgtool seçenekleri arasındaki remove
package işinize yarayacaktır.


5.8 Sistem Açılış Dosyaları
Linux makinası açılırken onlarca dosyayı okur. Birkaç dakika içinde
çekirdeği hafızaya yükler, belirli dizinlerin altındaki programları
arkaplanda çalıştırır. Sistem uyanırken hatırı sayılır nicelikte
konfigürasyon dosyası elden geçer. Açık bir işletim sistemini
diğerlerinden ayıran bir özellik de kullanıcının büyük bir kolaylıkla
bu konfigürasyon dosyalarını değiştirebilmesidir. Sistem açılış
dosyalarında , özellikle ağ temelli dosyalarda değişiklik yapabilmek
için TCP/IP konusunda basit temelleri anlayabilmiş olmanız gerekir.

Açılış dosyalarında, tek bir kullanıcı için veya sistemde hesabı olan
herkese yönelik olarak değişiklik yapmak mümkündür. Pek çok kullanıcı
bu açılış dosyalarıyla oynayarak Linuxu daha yakından öğrenme imkanına
sahip olur.

İnternet servisi veren bir makina bu servisini daemonlar aracılığıyla
yapar. Bir daemon, her makina tarafından bilinen bir port numarasını
açar ve dinlemeye koyulur. Eğer sorumlu olduğu port adresine istek
gelirse bu isteğe cevap vererek servise başlar.

Bash kabuğunun anlatıldığı konu içinde sisteme girerken okunan
dosyaları anlatmıştım. Sistemde yeralan önemli dizinler de dosya
sistemi yapısı konusunda detaylı olarak belirtilmişti. Bu bölümde
daemonlardan kısaca bahsedip açılış anında çalıştırılan programlara ve
bunların konfigürasyon dosyalarına kısa bir giriş yapılacaktır.

5.9 Linux Dosya Sistemi Yapısı
Bu bölümde Linuxun kullandığı dosya sistemi hakkında bilgi
verilecektir. Dosya sistemini oluşturan dizinler, kapsadıkları dosyalar
ve bunların Linux işletim sistemindeki görevleri de kısaca
belirtilecektir.

Bir işletim sisteminin dosya sisteminin performansı, hızı ve buna
benzer çeşitli özellikleri sistemin verimli ve kararlı çalışması
üzerinde doğrudan etkisi vardır. Linux dizin yapısının
geliştirilmesinde FSSTND (file system standard) grubunun çalışmalarının
payı çok büyük oldu. Programcılardan oluşan grup, standartların
belirlenmesinde ve uygulama aşamasında Linux ile ilgilenenlere yardım
etti. 1993 yılında Olaf Kirsh, Linux haber grubuna yazdığı bir
e-postasında Linux dosya sistemi üzerindeki çalışmaların tamamlandığını
haber verdi.

Linux dizin yapısında bazı dizinlerin işlevi birbiriyle aynıdır. Bu
durum, özellikle birbirini takip eden iki Linux sürümünde
belirginleşir. Örnek olarak bir dağıtımda /usr/bin dizini altında
yeralan dosya, diğer sürümde /bin altına yerleştirilebiyor.

Dosya sistemleri ve dizinler paylaşımlı olarak da kullanılabilir.
Birden fazla kişisel bilgisayarın bağlandığı ağda, disk alanından yer
kazanmak için bir makina sunucu (ana makina) olarak tayin edilir. Ağ
üzerindeki diğer makinalar da sunucu üzerindeki diski paylaşır. Buna
örnek olarak kullanıcı ev dizinlerinin yeraldığı /home,
çalıştırılabilir dosyaların bulunduğu /usr, e-posta ve haber grubu
bilgilerinin bulunduğu /var/spool/mail ve /var/spool/news dizinleri
verilebilir.

Kök dizini, kendisine bağlı diğer tüm dizinleri de içerdiğinden, Linux
dosya sisteminde önemli bir yere sahiptir. Linux açılırken önce kök
dizini /etc/fstab dosyasına uygun şekilde bağlanır. Diğer dosya
sistemlerinin onarımı ve kontrolü için gerekli olan fsck programları,
bu dizinde bulunmalıdır. Benzer şekilde yedekleme için gerekli olan
tar, zip, compress gibi arşiv programlarına da kök dizin altından
erişilebilmeli, açılış esnasında hafızaya yüklenen çekirdek de kök
dizininde yeralmalıdır.

Bir programı yerine koymadan önce bazı "dengelerin" gözönünde
tutulmasında yarar vardır. Programlanan her yazılımı kök dizinine
koyarsanız, bir süre sonra bu dosya sisteminin şiştiğini görürsünüz.
Kök dizinini başlangıçta küçük (20-30Mb kadar) tutmak, geliştirilen
programları daha önceden belirlenen başka bir dosya sistemi altına
koymak akıllıca olur. Bu yol, ağ üzerinden genellikle paylaşımı mümkün
olmayan kök dizininin her makinadaki sabit diskte mümkün olan en az yer
işgal etmesini sağlar.

Sistemdeki önemli dizinlere göz atarsak,

/bin : Sistemin açılışı ve kontrolü için gerekli komutlar. Hem
kullanıcıların, hem de sistem görevlisinin kullanabileceği dosyalar
(kök dizinde ise fazla şişmemesi koşuluyla) buraya atılabilir. Sadece
root kullanıcının ihtiyaç duyacağı init, getty, updatedb gibi
programlar /sbin veya /usr/sbinde durabilir. Bu dizinde bulunan
dosyalara örnek olarak cat, chgrp, chown, date, dd, df, ln, mkdir,
mount, ps, rm, sh, su, sync ve umount verilebilir.

/dev : G/Ç dosyaları. Linux çekirdeğinde desteklenen her aygıta ait
dosya /dev dizini altında bulunur. Kurulum anında bu dosyalar yerine
yerleştirilir, bu dosyaların silinmesi durumunda /dev/MAKEDEV ile
tekrar yaratılabilirler.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Erkek Mesaj Sayısı : 221
Nerden : istanbul
İş/Hobiler : basketbol
Lakap : by_nokta
Ruh Hali : Linux Geniş İçerik.! Deli10
Takımın : Linux Geniş İçerik.! 1446
Başarı :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Güçlülük :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kötü İtibar :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue0 / 1000 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Aktiflik :
Linux Geniş İçerik.! Left_bar_bleue100 / 100100 / 100Linux Geniş İçerik.! Right_bar_bleue

Kayıt tarihi : 31/07/08

Linux Geniş İçerik.! Empty
MesajKonu: Geri: Linux Geniş İçerik.!   Linux Geniş İçerik.! Icon_minitimePtsi Ağus. 04, 2008 10:09 am


/etc : Sistem konfigürasyon dosyaları. Bu dizinde çalıştırılabilir dosyalar bulunmamalıdır.

· · · skel : Buradaki dosyalar, kullanıcı hesabı açıldığında kullanıcının ev dizinine kopyalanır.

· · · rc.d : Bu dizinin içinde, init sürecinin başvurduğu konfigürasyon dosyaları vardır. Bunlara "rc dosysları" da denir.

· · · passwd : Kullanıcı veritabanı

· · · fstab : Linuxun açılışı esnasında bindirilecek dosya sistemleri burada listelenir.

· · · group : passwde benzer şekilde kullanıcıların gruplarını tutar.

· · · inittab : init daemon için konfigürasyon dosyası

· · · motd : Kullanıcı sisteme girdikten sonra ekranına basılması istenen mesaj burada tutulur.

· · · profile : Kullanıcı sisteme girdiği zaman çalıştırılan dosya (csh ve sh türevi kabuklar için)

· · · shells : Sistemde kullanılabilecek kabuk isimleri burada tutulur.

· · · login.access : login komutu için konfigürasyon dosyası. Sisteme girişi kullanıcı bazında sınırlamak için kullanılir.

/home : Kullanıcılara ayrılmış dizin. Başka şekilde ayarlanmamış ise,
açılan her hesaba ait kullanıcı, burayı kullanır. Büyük sistemlerde, bu
kısım alt parçalara ayrılabilir (/home/ftpadm /home/ogrenci gibi)

/lib : Kütüphane dosyaları.

/mnt : Geçici mount edilen dosya sistemleri. Sadece bu iş için kullanıldığından sistem görevlisine zaman kazandırır.

/proc : Süreç kontrollerini ve diğer sistem bilgilerini tutan dosya
sistemi. Bu dosya sistemi aslında disk üzerinde yer kaplamaz, tüm
dosyalar çekirdeğin bir uzantısı sayılabilir.

· · · cpuinfo : işlemci modeli, tipi ve performansını bildirir.

· · · devices : Halihazırda çalışan çekirdek içinde desteği bulunan aygıt sürücülerini listeler.

· · · dma : Hangi dma kanallarının kullanıldığını belirtir.

· · · filesystems : Halihazırda çalışan çekirdek içinde desteği bulunan dosya sistemlerini listeler.

· · · interrupts : Hangi kesintilerin kullanımda olduğunu söyler.

· · · iports : Halen hangi giriş/çıkış iskelelerinin kullanıldığını belirtir.

· · · kcore : Sistem hafızasının görüntüsü

/root : Sistem görevlisinin ev dizini. Mümkünse bu dizini sistemdeki diğer kullanıcıların görmeyeceği şekilde ayarlayın.

/sbin : Hayati sistem komutları. Bir zamanlar bu dosyalar /etc dizini
altında yeralıyorlardı. Sadece sistem görevlisinin ihtiyacı olan
komutlar, /sbin veya /usr/sbin içinde bulunur.

/tmp : Geçici dosyaların koyulduğu dizin. Belirli zaman aralıklarında temizlenmelidir.

/usr : Diğer önemli sistem dosyalarını tutar. Bu bölüm genelde en
kalabalık dizindir, zira yeni kurulan tüm programlar buraya konulur.

· · · X11R6: X Window sistemi bilgileri tutulur.

· · · doc: Belge ve dökümanlar, genellikle HOWTO ve FAQ dosyaları.

· · · lib: Bazı kütüphaneler

· · · man: Man dosyaları

· · · src: Bazı kaynak dosyaları ve linux çekirdeğini oluşturan kodları (/usr/src/linux) içeren dizin.

· · · sbin : Kök dosya sisteminde yeralması gerekmeyen çalıştırılabilir sistem görevlisi dosyaları

· · · /var : Sürekli değişen sistem bilgileri burada tutulur. İstisnalar dışında diğer makinalarla paylaştırılmaz.

· · · adm: Sistem yönetimini ilgilendiren kayıtlar

· · · preserve : Sistemin göçmesinden sonra zarar görmesi mümkün dosyaların kaydedildiği yer.

· · · spool : Sonra işlenecek olan veriler buraya atılır (e-posta gibi)

Eğer sistem yöneticisi iseniz düzenli olarak dosya ve dizin yapısını
kontrol etmelisiniz. Örneğinn /tmp dizini normal kullanıcıların
kullanımına açık olduğu için çok kısa bir sürede dolabilir. Burayı
periyodik olarak silmek için find komutu işe yarayabilir :

# find /tmp -atime +7 -exec rm -rf {} ;
Yukarıdaki komut, tmp dizini altında yeralan tüm dosyaları kontrol
edecek ve 7 günden daha eski dosyaları silecektir. Benzer şekilde,
kullanıcıların dosyalarının yer aldığı /home dizini de çok kısa bir
sürede dolmaya mahkumdur. Sistemde ne kadar büyük sabit disk olursa
olsun bir gün gelecek burası dolacaktır. Periyodik olarak buraya da göz
gezdirmek gerekir. Aşağıda yeralan kısa program, /home dizininde
yeralan kullanıcı dizinlerideki disk kullanımını büyükten küçüğe doğru
disk isimli dosyaya yollayacaktır. Bu dosyanın incelenmesiyle hangi
kullanıcıları "cezalandıracağınızı" görebilirsiniz

# du -skx /home/* | sort -rn > disk
du (disk usage), sistem kullanıcılarının sıkça başvurduğu bir komuttur.
Kullanılabilecek parametreler için du(1) man sayfasına bakın.

UNIX, (ve dolayısıyla Linux) iki tip aygıt tanır. Bunlardan ilki
karakter aygıtları, başka bir deyişle veri alışverişini bayt bazında
yapan cihazlar, diğeri de blok aygıtları, yani veri alışverişini blok
cinsinden yapan cihazlardır. Karakter aygıtlarına örnek olarak seri
bağlanan cihazlar ve teypler, disk aygıtlarına örnek olarak da diskler
verilebilir. Bu cihazlardan bir bilgi yazılıp okunduğunda dosya sistemi
altında bunları tanımlayan dosyalar (/dev/*) kullanılmış olur. Örnek
olarak bir yazıcıya bilgi göndermek için,

$ cat dosya > /dev/lp1
komutunu kullanabilirsiniz. Dosya, yazıcının anlayabileceği bir yapıda olmalıdır (örneğin düz metin).

Her aygıt, bir dosya olarak dosya sisteminde kendine yer bulduğuna göre
hangi aygıt dosyalarının bulunduğunu görmek mümkün olabilir.

$ ls -l /dev/cua0
crw-rw-rw- 1 root uucp 5, 64 Nov 30 1993 /dev/cua0
İlk kolondaki ilk karakter (c), bu dosyanın bir karakter aygıtına ait
olduğunu belirtiyor. Normal dosyalar için buradaki karakter -
olmalıydı. Benzer şekilde blok aygıtlar için ise b kullanılr.

Aygıt sürücü desteği çekirdekte olmasa bile /dev dizini altında
genellikle tüm aygıt dosyaları bulunur. Bu demektir ki /dev/sda
dosyasına sahip olduğunuz halde bir SCSI sabit diski sistemde takılı
olmayabilir. Tüm aygıt sürücülerinin bulunması, programların kurulumunu
ve yeni donanımın eklenmesini kolaylaştırır.

6. Bash Kabuğu
UNIX için geliştirilen en önemli ve en çok kullanılan kabukların
başında tcsh, bash (Bourne Again Shell) ve ksh (Korn Shell) gelir.
Bash, Bourne Shellin biraz daha geliştirilmiş sürümüdür. Tcsh ise
C-shell üzerine eklenen yeniliklerle genişletilmiştir. Unix altında,
bash kabuğu diğer benzerlerine nazaran daha fazla özelliğe ve işleve
sahiptir. Linux işletim sistemi için de derlenen bash ise hem tcsh, hem
de kshdan özellikler taşır.

Bir Slackware dağıtımında tüm bu kabuklar kullanıcının hizmetine
sunulmuş olup bash kabuğu sistem ilk açıldığında tanımlıdır. Kullanıcı
sisteme girdiği zaman bu kabuk aktif olur, bundan sonra kullanıcı
herhangi bir kabuk altında çalışmalarına devam edebilir. Bunun için
sadece ismini komut satırında yazması yeterlidir.

6.1 Bash Özellikleri
Bashin kullanıcıya zaman kazandıran en önemli özelliklerinden birisi de
dosya isimlerini tamamlamasıdır. Komut satırında tamamlanmamış bir
komut veya dosya ismi yazdıktan sonra TAB tuşuna basılırsa satır
tamamlanacaktır. Eğer komut satırındaki karakter kümesiyle başlayan
birden fazla komut varsa bir sinyal sesi duyulacak ve sizden yeteri
kadar karakteri yazmanızı bekleyecektir.

$ ls
postgres mandel.doc lilo-howto
$ vi post
$ vi postgres
Komut satırındaki karakterler dosyayı veya komutu tanıtmaya yetmiyorsa, tuşunun iki kez ard arda basılmasıyla ekrana mümkün olan tüm dosya isimleri getirilebilir.

$ ta
tac tail talk tar
$ talk
Bash, komut satırında iken satırın kolayca değiştirilebilmesini sağlar.
Böylece komut çalıştırılmadan önce birkaç tuş darbesiyle üzerinde
değişiklik yapılabilir. Klavye üzerindeki alt ve üst yön tuşları, daha
önce yazdığınız komutları görmenizi ve arasında seçim yapmanızı sağlar.
Sağ ve sol yön tuşları ile seçtiğiniz komutun üzerinde değişiklikleri
uygulabilirsiniz.

















Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://fifaoyunculari.yetkin-forum.com
 
Linux Geniş İçerik.!
Sayfa başına dön 
1 sayfadaki 1 sayfası
 Similar topics
-
» ipod linux

Bu forumun müsaadesi var:Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
fifacılar :: BiLGiSAYAR ve iNTERNET :: Linux-
Buraya geçin: